Ta strona używa plików cookie w celu usprawnienia i ułatwienia dostępu do serwisu oraz prowadzenia danych statystycznych. Dalsze korzystanie z tej witryny oznacza akceptację tego stanu rzeczy.
Polityka Prywatności    Informacja o przetwarzaniu danych osobowych    AKCEPTUJĘ
MZD logo Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy

 

 

STRONA GŁÓWNA

O MUZEUM


POWRÓT

 

MUZEUM I JEGO DZIAŁALNOŚĆ


Utworzenie muzeum i jego działalność

Przez pierwsze lata powojenne we wnętrzach pałacowych magazynowano zboża. Od 1951 r. w pałacu pojawili się lokatorzy prywatni, a w 1952 r. zaczął w nim funkcjonować dom kultury i biblioteka gminna. Dopiero wtedy rozpoczęto pierwsze od wielu lat prace remontowe w pałacu, obejmujące m.in. skotwienie murów, wymurowanie nowych przewodów kominowych i wymianę pokrycia dachowego. Problemy z finansowaniem sprawiły, że ich realizacja przeciągnęła się aż do 1958 r.

WIĘCEJ



Prace remontowe i konserwatorskie w pałacu

Spośród prowadzonych od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. prac zabezpieczających, remontowych i konserwatorskich na terenie pałacu i założenia parkowego (kalendarium) szczególne znaczenie miały zrealizowane w latach 1997-2004 kompleksowe prace przy polichromiach ściennych.

WIĘCEJ



Prace konserwatorskie i rewaloryzacyjne na terenie założenia parkowego

Obok pałacu pomiędzy 1996 a 2006 r. odrestaurowano również osiemnastowieczne pawilony parkowe – Oficynę, Panteon i Monopter, a na terenie dawnej osady ogrodniczej ulokowano administrację i zaplecze hotelowe.

WIĘCEJ



Wystawy i wydarzenia kulturalne

Misja muzeum realizowana jest przede wszystkim za pomocą wystaw czasowych o możliwie przekrojowym charakterze, ze szczególnym uwzględnieniem losów warstwy ziemiańskiej i dziejów poszczególnych rodów ziemiańskich, osnutych na szerokim tle dziejów okresu porozbiorowego, dawnej obyczajowości i kolekcjonerstwa. Ważną rolę odgrywały również wystawy z okazji kolejnych rocznic narodowych, w których, prócz nakreślenia szerokiego tła historycznego, starano się zwrócić uwagę na rolę, jaką w ukazywanych wydarzeniach odegrali właściciele Dobrzycy lub osoby z nimi blisko związane. Ostatnia grupa wystaw ukazuje tematy ściśle związane z historią regionu – dzieje miejscowych bractw strzeleckich czy tutejszej społeczności żydowskiej. Kilkakrotnie uwagę poświęcano także tematyce wolnomularskiej, z którą Dobrzyca wciąż jest powszechnie kojarzona.

WIĘCEJ



Publikacje

Z pośród szeregu wydanych przez muzeum publikacji należy tu wspomnieć przede wszystkim opublikowaną w 2007 r. pierwszą monografię obiektu autorstwa Róży Kąsinowskiej – w badaniach nad Dobrzycą dzieło prawdziwie pionierskie, prostując wiele narosłych wcześniej błędnych tez. Najnowsze wyniki badań dotyczących parku pałacowego, oparte w znacznej części na niewykorzystywanych dotąd przez historyków źródłach, przybliża praca Kazimierza Balcera, nagrodzona I nagrodą w konkursie Marszałka Województwa Wielkopolskiego na wydarzenie muzealne roku „Izabella” 2016 i stanowiąca I tom nowej serii „Studia i materiały Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy”  

WIĘCEJ



POWRÓT

 

HISTORIA ZESPOŁU PAŁACOWO-PARKOWEGO


Pierwsi Właściciele - Dobrzyccy h. Leszczyc (XIV w. - 1717)

Początki dobrzyckiej rezydencji datują się na okres średniowiecza. Pierwszą wzmiankę źródłowa o Dobrzycy zawiera dokument z 1327 r., w którym jako świadek występuje Mikołaj Dobrzycki. Siedzibą jego potomków – Dobrzyckich herbu Leszczyc pozostała ona jeszcze przez niemal cztery stulecia, do 1717 r.

WIĘCEJ



Gorzeńscy h. Nałęcz (1717 - 1816)

Dobra dobrzyckie w 1739 r. sprzedał  synowi Antoniemu Gorzeńskiemu, późniejszemu łowczemu i stolnikowi kaliskiemu, który Podobnie jak ojciec brał czynny udział w ówczesnym sejmikowym życiu politycznym, a pod koniec życia żywo zaangażował się w sprawę konfederacji barskiej, zostając w 1769 r. członkiem Wielkopolskiej Izby Konsyliarskiej – naczelnej władzy konfederackiej w Wielkopolsce.

WIĘCEJ



Turnowie h. Trzy Kotwice (1816-1836)

Po śmierci bezdzietnego Generała Augustyna Gorzeńskiego w 1816 r. dobra odziedziczył jego siostrzeniec, Generał Kazimierz Turno. Ciężkie rany odniesione w wojnach napoleońskich sprawiły, że zmarł on już w roku następnym, pozostawiając żonę, Helenę z Rogalińskich, wraz z małoletnimi dziećmi. Jedyny syn tej pary, Jan Napoleon Turno (1806-1821), zmarł przed osiągnięciem pełnoletności.

WIĘCEJ



Właściciele Niemieccy - Kottwitzowie i Bandelowowie (1836-1890)

Za ich czasów dokonano szeregu zmian w pałacu i jego otoczeniu, m.in. wstawiono boczną klatkę schodową w dotychczasowym pomieszczeniu do palenia w piecach, podzielono przepierzeniami większe sale na mniejsze pomieszczenia i zamalowano część polichromii, w tym w Saloniku Groteskowym na parterze, a polichromie głównej klatki schodowej przykryto niemieckim pejzażem romantycznym.

WIĘCEJ



Czarneccy h. Prus III (1890 - 1939)

W rękach Czarneckich majątek pozostał aż do 1939 r. Jego właścicielem był najpierw zasłużony dla lokalnej spółdzielczości gospodarczej Józef Czarnecki, a następnie wdowa po nim oraz ich niezamężne córki. W tym okresie majątkiem administrował syn Józefa, Stefan Czarnecki, powstaniec wielkopolski i żołnierz wojny 1920r., a od 1932 r. właściciel Trzebosza i Siekowa.

WIĘCEJ



Okres II Wojny Światowej

Najtrudniejsze okazały się lata zapoczątkowane najazdem hitlerowskim w 1939 r.

WIĘCEJ



Okres powojenny

Przez pierwsze lata powojenne we wnętrzach pałacowych kontynuowano magazynowanie zboża. Od 1951 r. w pałacu pojawili się lokatorzy prywatni, a w 1952 r. zaczął w nim funkcjonować dom kultury i biblioteka gminna.

WIĘCEJ



POWRÓT

 

ARCHITEKTURA I DEKORACJA


Plan pałacu i elewacje

Pałac jest budynkiem murowanym z cegły, piętrowym, na piwnicach sklepionych kolebkowo. Wzniesiony został na planie dwóch prostokątów zestawionych pod kątem prostym, z portykiem frontowym ustawionym u zbiegu dwutraktowych skrzydeł. Elewacje budynku różnią się ilością osi – zachodnia jest siedmioosiowa, północna sześcioosiowa, południowa i wschodnia trzyosiowe, a fasada pięcioosiowa.

WIĘCEJ



Stanisław Zawadzki (1743-1806)

Stanisław Zawadzki urodził się w 1743 r. w okolicach Gniezna w rodzinie szlacheckiej. O jego dzieciństwie i latach młodzieńczych nie wiadomo zbyt wiele. Pierwsze doświadczenia zawodowe pobierał prawdopodobnie u Efraima Szregera. W 1768 r. wyruszył do Rzymu, by wstąpić do Akademii św. Łukasza – najlepszej akademii sztuk pięknych w ówczesnej Europie.

WIĘCEJ



Antoni Smuglewicz (1746-1810)

Smuglewicz był dekoratorem teatralnym i autorem malowideł ściennych, które powstawały także przy udziale Franciszka np. w Świacku koło Grodna i w wielkopolskich pałacach wznoszonych przez Zawadzkiego ok. 1800 r. Wykonał freski w pałacu w Śmiełowie, wybudowanym w 1797 r. przez Andrzeja hr. Ostroróg-Gorzeńskiego oraz prawdopodobnie w pałacu w Lewkowie.

WIĘCEJ



Robert Stankiewicz

O malarzu Robercie Stankiewiczu dostępnych jest mało informacji. Należał on do młodszej generacji malarzy działających już w okresie porozbiorowym, o której wiadomo znacznie miej niż o artystach związanych z mecenatem Stanisława Augusta Poniatowskiego.

WIĘCEJ



Michał Ceptowski Vel Ceptowicz (1765-1829)

Pochodzący z Bawarii sztukator, urodził się w 1765 roku jako Michael Johhann Zöpf. Ok. jedenastego roku życia przeniósł się wraz z ojcem w okolice Poznania – do Marynpola, gdzie osiedli na stałe.

WIĘCEJ



POWRÓT

 

WNĘTRZA


Układ i dekoracja

W niemal wszystkich wnętrzach znajduje się niezwykle bogata i wysokiej klasy artystycznej dekoracja malarska. Płaszczyzny ścian większości pomieszczeń pokrywają iluzjonistycznie malowane imitacje podziałów architektonicznych oraz dekoracji sztukatorskiej i płaskorzeźbionej, w Westybulu Dolnym i Jadalni także dekoracji boniowanej.

WIĘCEJ



Westybul dolny i górny

Westybul górny posiada taki sam plan i rozmiary, jak westybul dolny. Portal wejściowy został tu zastąpiony półkoliście zamkniętym potre-fenenetre . Dekoracja malarska jest tu także o wiele bogatsza. Malarsko potraktowane płaszczyzny ścian, poniżej listwy imitują marmur. W malowanych ramach przedstawione zostały panoplia. Z westybulu można przejść bezpośrednio do Sali ze sztukateriami oraz do pokoi mieszkalnych, jak i do korytarza skomunikowanego z pozostałymi salami, który służył do palenia w piecach. Obok panoplii, w iluzjonistycznych płycinach znajdują się także splecione rogi obfitości, postaci orłów w wieńcach laurowych oraz wieńce z liści dębu.

WIĘCEJ



Jadalnia

Pod względem ikonograficznym dekoracja sali czerpie z popularnych w XVIII w. wzorników Gianbattisty Piranesiego. Motywem wręcz bezpośrednim są antytetycznie ustawione sfinksy w brązowych płycinach. Charakter wystroju Jadalni nadaje sali cechy monumentalne. Ów efekt uzyskano poprzez malowaną imitację okładzin kamiennych na ścianach (w kolorze oliwkowym) i w partii cokołowej (szary piaskowiec), poprzez obramienia drzwi imitujące kamienne portale oraz fryz tryglifowo-metopowy w fasecie.

WIĘCEJ



Antykamera

Wystrój Salonu przy Jadalni należy obecnie do najskromniejszych w pałacu. W czasie prowadzonych w 1998 r. prac konserwatorskich odsłonięto relikty oryginalnej zaprawy malarskiej. Stan zachowania oryginału w technice wapiennej al secco był bardzo różny. Niektóre partie dekoracji takie jak supraporty zachowane były w stanie szczątkowym, nie pozwalając tym samym na dokładną rekonstrukcję.

WIĘCEJ



Salon z Pejzażem

Wnętrze sali było wielokrotnie przemalowywane w XIX w., gdy zostało również wtórnie przedzielone ścianką działową, którą usunięto podczas prac konserwacyjnych w latach 50-tych XX w., kiedy to zrekonstruowano również brakujące fragmenty zachowanych polichromii. Całościową rewaloryzację wnętrza przeprowadzono natomiast w latach 1997–1998.

WIĘCEJ



Salon z Amorkami

Nazwa saloniku pochodzi od przywołującego symbolikę miłosną motywu figuralnego z dekoracji nad drzwiami: Amora ciskającego strzałami w supraporcie zachodniej i Amora wylewającego wodę – w domyśle na głowę wchodzącego – w supraporcie wschodniej.

WIĘCEJ



Salonik Groteskowy

Najbogatszy pod względem zachowanej skali dekoracji malarskiej salonik groteskowy spod wtórnych przemalowań został odtworzony w dwóch etapach na przełomie 2001 i 2002 r. W pierwszej kolejności spod klejowych przemalowań rekonstruowano dekorację sufitu, następnie ścian. W trakcie prac zamurowano wtórną wnękę piecową pozostawiając otwór na kominek. Pod odsłoniętymi i rewaloryzowanymi polichromiami zalega starsza warstwa malowideł jak w sypialni obok pochodząca najprawdopodobniej z czasów przebudowy pałacu.

WIĘCEJ



Sypialnia

Za czasów Augustyna Gorzeńskiego pomieszczenie to stanowiło najprawdopodobniej sypialnię. Dzięki usytuowanemu niegdyś w ścianie zachodniej piecowi możliwe było dobre dogrzanie pomieszczenia zimą. Na takie przeznaczenie pozwalała także bliskość garderoby oraz wystrój wnętrza, dający możliwość wstawienia łoża w taki sposób, by nie przesłaniało malowideł.

WIĘCEJ



Garderoba

Pomieszczenie garderoby w czasie użytkowania pałacu przez cały XIX i XX wiek ulegało wielu zmianom i wtórnym podziałom.

WIĘCEJ



Sala Balowa

Dekoracja malarska Sali Balowej, wykonana w latach 1800–1801 przez Antoniego Smuglewicza, podporządkowana została podziałom architektonicznym.

WIĘCEJ



Sala ze sztukateriami

Sala ze sztukaterią to jedno z najbogatszych pod względem wystroju wnętrz w pałacu. Zachowały się sygnatury z datą 1804, co pozwoliło zidentyfikować twórcę dekoracji salonu – był nim działający w Wielkopolsce sztukator Michał Ceptowski.

WIĘCEJ



Biblioteka

Dekoracja malarska Biblioteki wykonana została w latach 1800–1801 przez Antoniego Smuglewicza. Jak większość sal i ta była wielokrotnie przemalowywana w XIX i XX w. W latach 1952–1958 Pracownie Konserwacji Zabytków z Torunia wykonały częściową konserwację i oczyściły polichromie. Pełną renowację wykonano w 2004 r.

WIĘCEJ



Salonik z Ptakami

Dekoracja Malarska Powstała na przeł. XVIII i XIX w. przypisywana jest ona Antoniemu Smuglewiczowi i Robertowi Stankiewiczowi. Ten ostatni mógł być twórcą zwracającej uwagę polichromii wydatnej fasety z wielobarwną dekoracją groteskową, na którą składają się wici roślinne, kwiaty, owoce, gałązki tataraku i wyobrażenia ptaków. Roślinne i kwiatowe motywy fasety powtórzone zostały w centralnej partii sufitu. W tondach nad niszami w narożach Saloniku przedstawiono putta z symbolami trzech zmysłów: wzroku, smaku i słuchu.

WIĘCEJ



Sala Egipska

Pejzaż w sali został zamalowany pomiędzy w II poł. XIX w. Polichromie były kilkakrotnie przemalowywane w ciągu XIX w. Kolejne warstwy przemalowań zakładano jedne na drugich bez naruszania warstw oryginalnych. Prawdopodobnie pod koniec XIX w. sala została podzielona wtórnie na dwa pomieszczenia.

WIĘCEJ



Salonik Kominkowy

W pomieszczeniu zachował się oryginalny klasycystyczny kominek z brązowego marmuru, pochodzący zapewne ze złóż kieleckich. Podczas prac konserwacyjnych stwierdzono również, że wnęka na ścianie zachodniej została wykuta wtórnie. Był w niej piec wspomagający ogrzewanie sali.

WIĘCEJ



POWRÓT

 

MUZEALIA


Historia Portretu Augustyna Gorzeńskiego

Należy przypuszczać, że jest to portret zamówiony z okazji ślubu Augustyna Gorzeńskiego. Skłania do tej hipotezy zapis, jaki znalazłem w aktach majątku Lubostroń. W zbiorach lubostrońskich znajdują się księgi wydatków dóbr Margonin. Margonin był własnością Skórzewskich – Marianny i Franciszka, których córka Aleksandra wydana została za mąż za Augustyna Gorzeńskiego...

WIĘCEJ



Porwanie Sabinek

W dobrzyckiej rezydencji Gorzeńskiego, scena porwania Sabinek zrealizowana jest w formie płaskorzeźby, zdobiącej Salon ze Sztukateriami. Autorstwo tego dzieła przypisuje się Antoniowi Bianchi i Paolowi Casasopra. Płaskorzeźba wykonana jest w technice basreliefu, w której plastyczne figury „wchodzą” w płaszczyznę pozostawiając ramy. Dobrzycka scena Porwania to odlew z brązowej płyty Giovaniego da Bologny z Logii dei Lanzi we Florencji. Oryginalna płaskorzeźba znajduje się na cokole rzeźby Giambologny przedstawiającej ten sam temat.

WIĘCEJ



Stare meble pałacu w Dobrzycy cz. I

W czasie drugiej wojny światowej Niemcy zabrali najpiękniejsze meble do umeblowania domów prywatnych lub placówek takich jak posterunek policji czy dom Związku Kobiet Niemieckich (Bund Deutscher Mädel).

WIĘCEJ



POWRÓT

 

PARK


Oficyna

Wnętrze charakteryzuje się dwutraktowym układem, z wysuniętą w płytkie ryzality środkowe sienią przejściową na osi. Symetryczne elewacje są tynkowane, zwieńczone podokapowym gzymsem kostkowym, z boniowanymi narożami i ryzalitami.

WIĘCEJ



Monopter

Monopter jest budynkiem murowanym z cegły, parterowym, na wysokim podpiwniczeniu.

WIĘCEJ



Panteon

Budynek charakteryzuje się jednoprzestrzennym wnętrzem. Posiada elewacje tynkowane, rozdzielone gzymsami izwieńczone gzymsem koronującym.

WIĘCEJ



Położenie

Założenie parkowe pod względem kompozycyjnym jest odizolowane od sąsiadującej z nim miejscowości. Łączą go z nią jedynie perspektywy widokowe z okien piętra pałacu i niektórych miejsc w parku.

WIĘCEJ



Historia założenia parkowego w Dobrzycy

Początki parku w Dobrzycy sięgają XVII w. Opis z 1667 r. wymienia oprócz zamku i zabudowań gospodarczych sad, za którym stały cztery stodoły, a dalej owczarnia z „sypaniem” Z zachowanych opisów wynika, że przy zamku istniał ogród włoski otoczony parkanem, pusty i zarosły. Z kolei według sporządzonego w 1737 r. inwentarza, za czasów Aleksandra Gorzeńskiego (1671-1754) ogród włoski miał charakter użytkowy, dostarczał owoców i warzyw na dworski stół.

WIĘCEJ



Opis założenia parkowego w Dobrzycy

Park od momentu powstania cieszył się dużym zainteresowaniem współczesnych i potomnych. Stanisław Wodzicki w książce „O hodowaniu, użytku mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów i ziół celniejszych” wydanej w Krakowie w 1830 r. pisze o parku w Dobrzycy w następujący sposób. „W Dobrzycy w dziedzictwie generałowej Turno, ogród angielski gustowny i w rośliny bogaty, przy wspaniałym pałacu”. Również bywający często w Dobrzycy Adam Turno, brat ówczesnego właściciela pałacu, w swym pamiętniku wielokrotnie pisze z podziwem o parku.

WIĘCEJ



Pomniki przyrody w dobrzyckim parku

W połowie XIX w., za czasów niemieckich właścicieli pałacu – Kottwitzów i Bandelowów, w parki dokonano licznych zmian – dosadzone zostały nowe drzewa, a ścieżkom nadano układ, który przetrwał do dnia dzisiejszego. Do lat dzisiejszych zachowała się też związana z tymi czasami legenda.

WIĘCEJ



FACEBOOK INSTAGRAM YOUTUBE TWITTER WCAG

Bądź na bieżąco

NEWSLETTER