W maju 1835 r., na łamach wydawanego przez Antoniego Poplińskiego i Józefa Łukaszewicza i drukowanego w leszczyńskiej drukarni Günthera „Przyjaciela Ludu czyli tygodnika Potrzebnych i Pożytecznych Wiadomości” ukazał się zamieszczony poniżej tekst napisany przez, kryjącego się pod inicjałami T. A., ADAMA TURNO (1775-1851), brata zmarłego kilkanaście lat wcześniej właściciela pałacu, GENERAŁA KAZIMIERZA TURNO (1778-1817).
Jak przypuszcza Róża Kąsinowska, autorka monografii dobrzyckiej założenia pałacowo-parkowego, do napisania artykułu zobligowała autora zapewne chęć utrwalenia wśród Wielkopolan pamięci o polskości rezydencji w obliczu zbliżającej się wówczas nieuchronnie sprzedaży Dobrzycy w ręce niemieckie.
Adam Turno – bystry i uważny obserwator otaczającej go rzeczywistości, utrwalanej przezeń na kartach prowadzonego przez kilkadziesiąt lat dziennika, bez którego lektury nie może się dziś obyć żaden z badaczy dziejów ziemiaństwa wielkopolskiego – do tego zadania przygotowany był niewątpliwie bardzo dobrze. W prowadzonych przezeń zapiskach wartościowe z dzisiejszego punktu widzenia wzmianki o historii dobrzyckiego pałacu pojawiają się zresztą wielokrotnie – dla przykładu w 1840 r., już po wyzbyciu rezydencji przez Turnów, odnotował on zamalowanie przez nowych właścicieli dekoracji SALONIKU GROTESKOWEGO, odsłoniętych ponownie dopiero w półtora wieku później.
Zamieszczony tu artykuł, stanowiący najwcześniejsze opracowanie poświęcone historii Dobrzycy, odegrał niezmiernie istotną rolę w późniejszych badaniach nad dziejami rezydencji, a jego główne tezy (w tym zwłaszcza informacja o rozebraniu przez GENERAŁA AUGUSTYNA GORZEŃSKIEGO (1743-1816) starego zamku i wzniesieniu dzisiejszego pałacu jako całkowicie nowej budowli) stały się kanonem wiedzy na ten temat, powtarzanym przez kolejnych autorów aż do drugiej połowy XX w.
Przyjrzyjmy się zatem, w jaki sposób Adam Turno opisywał historię dobrzyckiego pałacu:
Pałac w Dobrzycy, ilustracja do artykułu Adama Turno w „Przyjacielu Ludu”, nr 46 z 20 V 1835 r.
Fot. Z. Zawidzki, 1959 r.
T. A.
Pobierz tekst źródłowy:
„Przyjaciel Ludu”, nr 46 z 28.05.1835 r., w którym ukazał się zamieszczony tu artykuł dostępny jest na stronie Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej:
http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=21773&from=publication
Zobacz również inne artykuły na naszej stronie:
ADAM TURNO (1775-1851)
GENERAŁ AUGUSTYN GORZEŃSKI (1743-1816)
Przeczytaj:
R. Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum, Dobrzyca 2007.