2019-01-06
Autor: M. Bocheński
BIAŁY KARNAWAŁ
Białym karnawałem nazywano dawniej karnawał odbywający się zimą. Okres ten znany również jako zapusty, był przedłużeniem okresu świąt Bożego Narodzenia i trwał do wtorku przed Środą Popielcową. Choć święta w ziemiańskim dworze kończyły się zazwyczaj w święto Trzech Króli, czas rozrywek i zabaw trwał nadal. Jak pisał Gustaw Lubieniecki "wstępem okresu zabaw był właściwie ostatni dzień roku tj. 31 grudnia - Sylwester, ale dopiero po 6 stycznia zabawa rozkręciła się na dobre".
Zazwyczaj 6 stycznia rozbierano choinkę, jednak po wsiach i dworach wciąż chodziły grupy kolędnicze. Oprócz tradycyjnych kolędników odwołujących się do świąt Bożego Narodzenia, były również grupy typowo noworoczne (zapustowe). W ich skład wchodziły osoby przebrane między innymi za tury, niedźwiedzie, konie, kozy, żurawie, a także naśladujące Cyganów, Żydów oraz Tatarów.
W białym karnawale organizowano huczne bale, które były doskonałą okazją do spotkań towarzyskich. Rodziny ziemiańskie mające panny na wydaniu oraz kawalerów chętnie zjeżdżali do miast oraz majątków wydających bale. Zabawy pełniły ważną rolę matrymonialną, sprzyjały podtrzymywaniu znajomości oraz nawiązywaniu nowych kontaktów. Bale organizowano również w karnawale zielonym (okres po świętach Wielkanocnych), wtedy już przy okazji zaręczyn, ślubów czy rocznic.
W okresie świątecznym oraz w białym karnawale chętnie organizowano polowania. Zapraszano na nie starannie wybranych gości, zwłaszcza dobre "strzelby". Kobiety, choć również brały udział w polowaniach, często zostawały we dworze i "(...) czasem nudziły się, a wtedy przychodziły im różne pomysły do głowy jak przyjąć panów wracających z polowania". Ważne w organizowaniu łowów były także towarzyszące im uczty na których podawano bigos myśliwski lub gulasz oraz inne kulinaria. Poza przyjemnością obcowania z naturą, bardzo ważne było towarzyskie znaczenie polowania.
Okres białego karnawału był dla ziemian czasem obowiązkowych imprez towarzyskich. Bale i polowania nie były jedynymi atrakcjami organizowanymi w majątkach ziemskich. Chętnie urządzano również kuligi, ślizgawki, gry karciane oraz amatorskie przedstawienia teatralne.
Karnawał kończyły tzw. "ostatki" przed Środą Popielcową. Po zakończeniu tego okresu, należało go podsumować. W literaturze pamiętnikarskiej oraz w korespondencji prywatnej, kobiety głównie komentowały bale i zawarte znajomości, a duża ilość nowozawiązanych par narzeczeńskich i małżeńskich była jednym ze wskaźników udanego karnawału.
Tekst na podstawie "Ziemiańskie święta i zabawy. tradycje karnawałowe, ślubne, dożynkowe i inne" Tomasza Adama Pruszaka
