2018-04-25
Autor: Katarzyna Podczaska
Żegocin
ŻEGOCIN
Gmina Czermin
Dwór Wiktora Szołdrskiego z k. XVIII w.-ok. 1840-1850
Fot. K. Podczaska 2017.
POŁOŻENIE: Założenie dworskie położone jest w południowo-wschodniej części wsi, przy drodze do Łęgu, nad bezimiennym ciekiem wpadającym do rzeki Prosny. 52°00’08,0” N 17°46’46,9” E. 
Fot. K. Podczaska 2017.
DWÓR wybudowany został w końcu XVIII w. Ok. lat 1840-1850 został rozbudowany dla Pelagii z Pruskich Radońskiej o skrzydła i portyk dla dziedziczki Pelagii Radońskiej. Jest to budynek murowany, posiadający parterowy korpus środkowy, kryty niskim dachem dwuspadowym; skrzydła boczne są piętrowe i kryte dachami czterospadowymi. Korpus środkowy wzniesiony został na rzucie prostokąta, posiada 4-kolumnowy portyk frontowy, zwieńczony trójkątnym naczółkiem i taras od wschodu. Skrzydła od północy i południa posiadają osobne wejścia; są ozdobione pilastrami i belkowaniem. Skrzydło wschodnie artykułowane jest ślepymi arkadami. Okna ujęte są profilowanymi opaskami i posiadają nadokienniki.
PARK powstał w połowie XIX w. Obecnie zajmuje obszar 4,80 ha. Na początku XX w. został prawdopodobnie przekształcony. Za czasów Chłapowskich przed dworem rosły potężne platany, wokół dworu znajdował się 5-hektarowy park, stykający się z warzywnikiem i sadem. Posiada 3 bramy wjazdowe. Od głównej bramy prowadzi dojazd do dworu, mijający resztki owalnego gazonu. W zachodniej części parku znajduje się pagórek widokowy, mały staw z zarysem dawnej alejki. Przy obrzeżu wschodnim zachowała się aleja grabowa.
WŁAŚCICIELE:
- 1392-1404 - Janusz Żegocki
- pocz. XV w.-1419 - Anna z Jarocina wraz z mężem Przedborem z Przechodów
- 1470-1477 - Filip Suchorzewski h. Zaremba
- 1513 - Bartłomiej Suchorzewski z żoną Anną Złotkowską
- do 1551 - Bartłomiej, Jan i Kasper Suchorzewscy, synowie Filipa
- 1551-1553 – ww. Bartłomiej Suchorzewski z żoną Elżbietą Grabieńską
- 1565 - Bartłomiej Suchorzewski, Jan Ciświcki i Rafał Leszczyński
- 1579-1580 - Bartłomiej Suchorzewski, Katarzyna Ciświcka i Rafał Leszczyński h. Wieniawa
- do 1610 – Wacław Leszczyński h. Wieniawa
- 1610 - Stanisław Kobierzycki
- 1614 - Bartłomiej Suchorzewski
- 1622 - Zygmunt Suchorzewski
- do 1639 - Zygmunt Suchorzewski i Andrzej Suchorzewski, stryj z nepotem z rodzonego brata
- 1639-1642 - Łukasz Jemiałkowski
- 1642-1659 - Samuel Miniszewski h. Topór
-1659 – Aleksander Miniszewski, brat ww. Samuela, żonaty z Katarzyną Madalińską
- 1673-? - Stanisław Miniszewski, syn ww. Aleksandra, z żoną Zofią Gałęską
- do 1692 - Wojciech Krąkowski, kasztelan krzywiński
- 1692- Bartłomiej z Wybranowa Swinarski h. Poraj z żoną Anną Mycielską
- 1714-1718 - Mikołaj z Wybranowa Swinarskiego, syn ww. Bartłomieja, starosta liwski
- 1718-1729 - Franciszek z Błociszewa Gajewski, kasztelan santocki, żonaty z Wiktorią Choińską
- do 1749 - Rafał i Antoni Gajewscy, synowie ww. Franciszka
- 1749-1750 – ww. Antoni Gajewski, starosta kościański
- do 1780 - Seweryn Pągowski h. Pobóg, komornik graniczny poznański, pisarz ziemski kaliski i jego żona Marianna Zuzanna z Korytowskich
- 1789 - Izabela z Mycielskich Gajewska, kasztelanowa nakielska, wdowa po Antonim
- ok. 1793 - hr. Wiktor Szołdrski h. Łodzia, dwukrotnie żonaty: 1. z Katarzyną Lipską h. Grabie i 2. z Melanią Emilią Katarzyną Krzyżanowską h. Świnka
- 1800 – ponownie Seweryn Pągowski h. Pobóg 1, pisarz kaliski wraz z żoną Marianną z Korytowskich
- ok. 1835 - Józef i Serafina Pruscy h. Leliwa, dla swojej córki Pelagii, żony Nepomucena Radońskiego h. Jasieńczyk
- 1859 - Wiktoria Radońska
- ok. 1864-1878 - Władysław Radoński, syn ww. Nepomucena i Pelagii, żonaty z Elżbietą Niemojowską
- 1879-1915 - Józef Chłapowski h. Dryja, żonaty z Teonią Teofilą ks. Woroniecką h. Korybut
Józef Chłapowski.
Źródło: Księga jubileuszowa wydana w 50-tą rocznicę założenia
Centralnego Towarzystwa Gospodarczego, Poznań 1911, s. 213.
- 1915-1938 – wdowa Teonia Teofila z Woronieckich Chłapowska
Literatura:
Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. VIII, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa-Poznań 1989; t. IX, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa-Poznań 1990; Inwentarze dóbr szlacheckich powiatu kaliskiego, t. I, od XVI do połowy XVIII w., wyd. W. Rusiński, Wrocław 1955; Chłapowski Dezydery, Chłapowscy. Kronika rodzinna, uzupełnił i przyg. do druku Krzysztof Chłapowski, Warszawa 1998; Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872; Chłapowska Teofila h. Dryja (22.12.1857-15.11.1938), opr. D. Chłapowski, /w:/ Ziemianie XX wieku. Słownik biograficzny, Warszawa 1992, s. 42 -43; Durczykiewicz L., Dwory polskie w Wielkiem Księstwie Poznańskiem, Poznań 1912; Güter=Adressbuch der Provinz Posen, Stettin 1907; Jurek T., Nieznane zapiski heraldyczne z ksiąg sądowych kaliskich w XV wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, n.s., t. 1: 1993, s. 134-147; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 47: 1920, t. 2 (M-Z), Poznań 1922; Kurtzgefasstes Staatistisches Handbuch der Provinz Posen (…), Posen 1865; Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, t. II, Powiat pleszewski, Szreniawa 1997; Niederstetter J., Verzeichnis sammtlicher Ritter-und anderer selbstandigen grosseren Güter der Provinz Posen mit Angabe ihrer Besitzer, Posen 1859; Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk 1846; Powiat kaliski w XVI wieku, Warta. Tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu, nr 632 z 8 VIII 1886 r., s. 5568-5569; nr 633 z 15 VIII 1886, s. 5576-5578; nr 634 z 22 VIII 1886 r., s. 5564-5566; nr 635 z 29 VIII 1886 r., s. 5572-5574; nr 636 z 5 IX 1886 r., s. 5778-5780; nr 637 z 12 IX 1886 r., s. 5809-5811; nr 638 z 19 IX 1886 r., s. 5816-5818; nr 639 z 26 IX 1886 r., s. 5603; nr 640 z 3 X 1886 r., s. 5611; nr 641 z 10 X 1886 r., s. 5619; nr 642 z 17 X 1886 r., s. 5628-5630; nr 643 z 24 X 1886 r., s. 5636-5638; nr 644 z 31 X 1886 r., s. 5645-1648; nr 645 z 7 XI 1886 r., s. 5652-5654; nr 646 z 14 XI 1886 r., s. 5659-5661; nr 647 z 21 XI 1886 r., s. 5669-5670; nr 648 z 28 XI 1886 r., s. 5676-5678; nr 649 z 5 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5693-5695; nr 651 z 19 XII 1886 r., s. 5700-502; nr 652 z 26 XII 1886 r., s. 5708-5710; nr 653 z 9 I 1887 r., s. 5716-1718; nr 654 z 16 I 1887 r., s. 5724-5726; nr 655 z 23 I 1887 r., s. 5733-5734; nr 656 z 30 I 1887 r., s. 5741-5742; nr 657 z 6 i 13 II 1887 r., s. 5748-5749; nr 658 z 20 II 1887 r., s. 5755-5756; nr 659 z 27 II 1887 r., s. 5768; nr 660 z 6 III 1887 r., s. 5772-5774; nr 661 z 13 III 1887 r., s. 5781-5782; nr 662 z 20 III 1887 r., s. 5790; nr 663 z 27 III 1887 r., s. 5797; nr 664 z 3 IV 1887 r., s. 5806; nr 665 z 10 IV 1887 r., s. 5814; nr 668 z 1 V 1887 r., s. 5888; nr 669 z 8 V 1887 r., s. 5846; nr 671 z 22 V 1887 r., s. 5861; nr 672 z 29 V 1887 r., s. 5869-5870; nr 673 z 5 VI 1887 r., s. 5877-5878; nr 675 z 19 VI 1887 r., s. 5892-5893; nr 676 z 26 VI 1887 r., s. 5901-5902; nr 677 z 3 VII 1887 r., s. 5909; nr 678 z 10 VII 1887 r., s. 5918; nr 679 z 17 VII 1887 r., s. 5925; Sas-Lityński S., Złota Księga ziemiaństwa polskiego poświęcona kulturze i wytwórczości rolnej. Wielkopolska, Warszawa 1929; Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego i W. Walewskiego, Warszawa 1895; Ziółkowski J., Podręcznik statystyczno-adresowy większej własności polskiej w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich, Poznań 1890; Kościół Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej w Żegocinie, Wikipedia; Ośrodek Kultury w Żegocinie: www.zegocin.naszdomkultury.pl (Zjazd Rodziny Chłapowskich).
