STRONA GŁÓWNA

SOŚNICA
Gmina Dobrzyca
Dwór Ludwika Chłapowskiego z okresu po 1793 r.-pocz. XIX w.-k. XIX w.

                                                                                                                  Fot. K. Podczaska

POŁOŻENIE: Założenie dworskie zlokalizowane jest w północno-wschodniej części wsi, po wschodniej stronie rzeki Lutyni. 51°51’38” N 17°40’44” E.

DWÓR jest budynkiem klasycystycznym. Wzniesiony został po 1793 r. Na początku XIX w. powiększony został o portyk. W końcu XIX w. był częściowo przebudowany i remontowany. Kolejny remont miał miejsce ok. 1965 r. Jest to obiekt ceglany, parterowy, na rzucie prostokąta, posiadający użytkowe poddasze. Nakryty jest wysokim dachem dwuspadowym. Elewacje są zwieńczone gzymsem z ceglanymi kroksztynami. Fasada posiada mało czytelne boniowanie w narożach i 4-kolumnowy portyk w tzw. wielkim porządku pośrodku. Okna są zamknięte odcinkowo.


PARK założony został w 2. połowie XIX w., zapewne przynajmniej częściowo w miejscu dawnego sadu. Na początku XX w. został pomniejszony o część północno-wschodnią. Główny wjazd znajduje się w narożu południowo-wschodnim. Na jego terenie znajduje się aleja grabowa, szpaler topoli, rosną brzozy brodawkowate, robinie akacjowe, lipy i jesiony wyniosłe.   

                                                                                                   

                                                                                                                            Fot. K. Podczaska

WŁAŚCICIELE:

- 1346 - bracia przyrodni Stefan i Janusz
- 1382 - Piotrko (Piotr)
- 1401 - Janko z rodu Wieniawitów
- 1405 - Marcin Migacz
- 1407-przed 1414 – część - Maciej z żoną Katarzyną; część – Dobiesław z żoną Pachną
- przed 1414-1421 - Katarzyna, wdowa po ww. Macieju, z synem Mikołajem
- 1421-1428 - część – Mikołaj, zapewne tożsamy z Mikołajem występującym w 1447 r. we Wtorku, a określonym jako „niegdyś z Sośnicy”
- 1434-przed 1448 - Świętomir z Koźlątkowa i Korzeniowa, tenutariusz Odolanowa, z żoną Barbarę z Mościców z Koźmina
- przed 1448-1449 – Barbara, wdowa po ww. Świętomirze, wraz z synami: Hinkiem i Jaśkiem
- 1454 – ww. Hinko, tenutariusz Odolanowa
- 1473 - połowa - Mikołaj Smogorzewski z żoną Martą
- 1474-1529 – bracia: Jan, Mikołaj (zm. 1529) i NN Sośniccy h. Trąby
- 1550 - Barbara, wdowa po Janie Sośnickim, z synem Mikołajem
- do 1571 – ww. Mikołaj Sośnicki z żoną Anną ze Śmiłowa i córką Magdaleną, żoną Marcina Piątkowskiego alias Łęskiego
- 1571-1579 – połowa - Jakub Skrzypiński, dwukrotnie żonaty: 1. z Dorotą Krajewską, 2. z Anną Łukomską; połowa – (1579) Stanisław Sośnicki i Maciej Jutrowski h.
                       Przyjaciel
- 1580-1581 – część - Jan Sośnicki; część -Maciej Jutrowski h. Przyjaciel
- 1591 – część - Maciej Czekanowski; część - Stanisław i Feliks Sośniccy
- 1592 - owdowiała Zofia z Pierzchleńskich Sośnicka
- 1609 - Andrzej Sośnicki z żoną Barbarą Złotnicką
- 1612 - Jakub Bielawski z żoną Zofią Cykowską
- do 1614 - Jan Bruczkowski h. Bogoria z żoną Agnieszką Kołudzką h. Pomian i córką Dorotą, która najpierw poślubiła Adama Rąbczyńskiego, a po jego śmierci,
                   Chryzostoma Mycielskiego h. Dołęga
- 1614 - Jan Wilczyński
- 1618-1625 - Paweł Łącki, dwukrotnie żonaty: 1. z Zofią Wilczyńską (Wyleżyńską?), 2. Katarzyną Karśnicką, z synem Aleksandrem; część – Anna Dobrzycka h. Leszczyc
- 1625 - Paweł Dobrzycki h. Leszczyc
- ? -  Wacław Rogaczewski z żoną Anną Dobrzycką h. Leszczyc
- 1637 - część - Jan Dobrzycki,  syn zm. Jakuba i zm. Zofii Wilczyńskiej; część – Aleksander Łącki i Anna Rogaczewska
- do 1643 – Jan Dobrzycki
- 1643 - Jan Kotowiecki, z żoną Zofią Potocką h. Pilawa
- 1644-1647/1649 – Aleksander Kazimierz Lipski h. Grabie z żoną Marianną Pigłowską
- 1647/1649-1650 – Marianna z Lipskich, wdowa po Janie Miaskowskim i Anna z Lipskich Poniatowska, żona Adama Poniatowskiego h. Ciołek, chorążego sieradzkiego,
                                 siostry ww. zm. Aleksandra Kazimierza Lipskiego
- 1650-1653 - Kazimierz Mikołajewski, dziedzic Dęmbego, z żoną Marianną Pigłowską, wdową po Aleksandrze Lipskim
- 1653-1659 - Jan Żychliński h. Szeliga z żoną Anną Powodowską
- po 1659-1679 - Andrzej Żychliński, syn ww. Jana
- 1679-1682 - Andrzej Strzelecki
- 1682 - Zygmunt Jaraczewski h. Zaremba, podczaszy dobrzyński, z żoną Jadwigą Kłodzińską
- 1717-1724 – Władysław Jaraczewski, syn ww. Zygmunta
- 1743 - Anna Jaraczewska, siostra ww. zm. Władysława, wdowa po Mikołaju Taczanowskim h. Jastrzębiec, żona 2.voto Antoniego Prądzyńskiego h. Grzymała; Piotr 
            Zbyszewski h. Topór, syn zm. Macieja Zbyszewskiego i zm. Marianny Jaraczewskiej, siostry  zm. Władysława Jaraczewskiego; Franciszek Otto Trąmpczyński z żoną
             Jadwigą Zbyszewską, siostrą Piotra Zbyszewskiego, a zm. Władysława Jaraczewskiego siostrzenicą; Józef Kamiński, syn zm. Jana i zm. Heleny Jaraczewskiej,
             siostry zm. Władysława, wraz ze swymi siostrami Katarzyną - żoną Szymona Koszutskiego h. Leszczyc i Joanną, żoną Stefana Kierzyńskiego
- 1745-1762 - Konstanty z Dzwonowa Rogaliński h. Łodzia z 1. żoną Antoniną ze Skaławskich h. Nałęcz i synami: Piotrem, Hipolitem, Feliksem i Józefem, 2. żoną Joanną
                        Zakrzewską, z którą spłodził Zefiryna, Jakuba, Wawrzyńca i Anastazję
- 1776-1788 – Piotr Rogaliński h. Leszczyc, syn ww. Konstantego, pułkownik wojsk koronnych, podkomorzy i szambelan królewski
- 1789 - Stanisław Chełmski
- ok. 1793-1811 - Ludwik Chłapowski h. Dryja z żoną Teklą Sokolnicką h. Nowina
- 1846-1848 - Michał Chłapowski, syn ww. Ludwika, wraz z żoną Emilią Ożegalską h. Kościesza
- 1848-1866 – wdowa Emilia z Ożegalskich Chłapowska, która wyszła ponownie za mąż za Ludwika Sokolnickiego h. Nowina
- 1866-1874 - Ludwik Chłapowski, syn ww. zm. Michała, z żoną Aldoną Michaliną Wolszlegier h. Bełty
- 1874-1888 – ww. Aldona Michalina z Wolszlegierów Chłapowska
- 1888-1894 - Ildefons  Chełkowski h. Wczele z Kuklinowa z 1. żoną Stanisławą Szczerską, 2. żoną Józefą z Łukaszewiczów h. Trójstrzał
- 1894-1896 - Nepomucen Chełkowski, syn ww. Ildefonsa, z żoną Ludwiką Przyłuską h. Lubicz
- 1896 - Komisja Kolonizacyjna, która ok. 1905 r. dokonała parcelacji majątku, osiedlając w nim kolonistów niemieckich
- po II wojnie światowej we dworze znajdowała się szkoła podstawowa
- od dn. 29 I 2016 r. Dzienny Dom Opieki dla osób starszych „Senior Wigor”.

 Literatura:

Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. VI, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i H. Kowalewicz, Warszawa-Poznań 1982; t. VII, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i R. Walczak, Warszawa-Poznań 1985; t. VIII, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa-Poznań 1989; t. X, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Poznań 1993; Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872; Chłapowska Teofila h. Dryja (22.12.1857-15.11.1938), opr. D. Chłapowski, /w:/ Ziemianie XX wieku. Słownik biograficzny, Warszawa 1992, s. 42 -43; Cieślak T., Nadzieje i rzeczywistość. Ziemia pleszewska w latach 1945-1947, Rocznik Pleszewski 2012, s. 243- 269; Güter=Adressbuch der Provinz Posen, Stettin 1907; Jurek T., Nieznane zapiski heraldyczne z ksiąg sądowych kaliskich w XV wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, n.s., t. 1: 1993, s. 134-147; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 47, t. 2 (M-Z), Poznań 1922; Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, t. II, Powiat pleszewski, Szreniawa 1997; Niederstetter J., Verzeichnis sammtlicher Ritter-und anderer selbstandigen grosseren Güter der Provinz Posen mit Angabe ihrer Besitzer, Posen 1859; Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk 1846; Powiat kaliski w XVI wieku, Warta. Tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu, nr 632 z 8 VIII 1886 r., s. 5568-5569; nr 633 z 15 VIII 1886, s. 5576-5578; nr 634 z 22 VIII 1886 r., s. 5564-5566; nr 635 z 29 VIII 1886 r., s. 5572-5574; nr 636 z 5 IX 1886 r., s. 5778-5780; nr 637 z 12 IX 1886 r., s. 5809-5811; nr 638 z 19 IX 1886 r., s. 5816-5818; nr 639 z 26 IX 1886 r., s. 5603; nr 640 z 3 X 1886 r., s. 5611; nr 641 z 10 X 1886 r., s. 5619; nr 642 z 17 X 1886 r., s. 5628-5630; nr 643 z 24 X 1886 r., s. 5636-5638; nr 644 z 31 X 1886 r., s. 5645-1648; nr 645 z 7 XI 1886 r., s. 5652-5654; nr 646 z 14 XI 1886 r., s. 5659-5661; nr 647 z 21 XI 1886 r., s. 5669-5670; nr 648 z 28 XI 1886 r., s. 5676-5678; nr 649 z 5 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5693-5695; nr 651 z 19 XII 1886 r., s. 5700-502; nr 652 z 26 XII 1886 r., s. 5708-5710; nr 653 z 9 I 1887 r., s. 5716-1718; nr 654 z 16 I 1887 r., s. 5724-5726; nr 655 z 23 I 1887 r., s. 5733-5734; nr 656 z 30 I 1887 r., s. 5741-5742; nr 657 z 6 i 13 II 1887 r., s. 5748-5749; nr 658 z 20 II 1887 r., s. 5755-5756; nr 659 z 27 II 1887 r., s. 5768; nr 660 z 6 III 1887 r., s. 5772-5774; nr 661 z 13 III 1887 r., s. 5781-5782; nr 662 z 20 III 1887 r., s. 5790; nr 663 z 27 III 1887 r., s. 5797; nr 664 z 3 IV 1887 r., s. 5806; nr 665 z 10 IV 1887 r., s. 5814; nr 668 z 1 V 1887 r., s. 5888; nr 669 z 8 V 1887 r., s. 5846; nr 671 z 22 V 1887 r., s. 5861; nr 672 z 29 V 1887 r., s. 5869-5870; nr 673 z 5 VI 1887 r., s. 5877-5878; nr 675 z 19 VI 1887 r., s. 5892-5893; nr 676 z 26 VI 1887 r., s. 5901-5902; nr 677 z 3 VII 1887 r., s. 5909; nr 678 z 10 VII 1887 r., s. 5918; nr 679 z 17 VII 1887 r., s. 5925; Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego i W. Walewskiego, Warszawa 1890; Żychliński T., Stosunek polskiej a niemieckiej większej własności w Wielkiem Księstwie Poznańskiem przed 30 laty a dzisiaj, Poznań 1978; Chełkowski – strona rodzinna, Genealogia Polaków, http://www.genealogia.okiem.pl; Sprzedali ziemię Niemcom. Niniejsze opracowanie powstało na podstawie akt znajdujących się w Archiwum Państwowym w Poznaniu, http://www.kronikisredzkie.pl/sprzedali-ziemie-niemcom; Teki Dworzaczka.