2018-02-06
Autor: Katarzyna Podczaska
Marszew
MARSZEW
Gmina Pleszew
Pałac niemiecki z okresu po 1911 r.
POŁOŻENIE: Założenie pałacowe usytuowany jest po wschodniej stronie drogi Pleszew-Czermin, po południowej stronie doliny rzeczki Korzkiewki. 51°55’02,63” N 17°46’30,63” E.
PAŁAC pobudowany został po 1911 r., w miejscu spalonego w 1911 r. doszczętnie dworu od uderzenia pioruna. W 1962 r. przeszedł remont kapitalny i nadbudowę, związany z dostosowaniem do potrzeb Zespołu Szkół Rolniczych i Ośrodka Doradztwa Rolniczego, zatracając cechy stylowe.
PARK założony został w połowie XIX w. Zajmuje obecnie powierzchnię 11,99 ha. Posiada kształt nieregularny. W części północnej posiada charakter leśny. W części zachodniej znajduje się duży staw połączony z dwoma mniejszymi, z wysepkami. W części wschodniej znajduje się alejka jesionowo-kasztanowa. Wśród drzewostanu uwagę zwracają stare lipy drobnolistne, dęby szypułkowe i czerwone, jesiony wyniosłe, kasztanowce białe, klony, choiny kanadyjskie i świerki kłujące odm. sina.
WŁAŚCICIELE:
- do 1444 - Mościc z Koźmina
- 1444 – bracia Mikołaj i Andrzej z Błociszewa
- 1446 - Adam z Lenartowic Marszewski h. Rogala z żoną Elżbietą Dąmbską h. Godziemba
- przed 1456 – Elżbieta z Dąmbskich Marszewska, wdowa po ww. Adamie, z synem Janem (zm. 1450); prawo bliższości jej po mężu do części Marszewa przeszło m.in. na
Dorotę, żonę Piotra Kołackiego, która scedowała je ks. Janowi z Dębna, dziekanowi gnieźnieńskiemu; Katarzynę Unisławską i Jarosława Krzyślickiego oraz
Mikołaja z Wronczyna
- do 1466 – część - Jarosław z Wronczyna
- 1466 – część - Jakub Kot z Dębna, dziekan gnieźnieński; część - Anna, żona Michała Noskowskiego, która swoje części w Marszewie, Lenartowicach i innych wsiach
sprzedała temuż Jakubowi Kotowi
- do 1472 – 1/7 część - Małgorzata, wdowa po Andrzeju z Górki Targowej; część – Anna, żona Mikołaja Góreckiego
- 1472 – 1/7 część - Stanisław Sobocki h. Doliwa z Wielkiej Sobótki; część – Anna, żona Mikołaja Góreckiego
- 1475 – część - ww. Stanisław Sobocki
- do 1484-1493 – część - bracia Andrzej, Mikołaj i Piotr Chociszewscy; część – Wojciech Sobocki z Wielkiej Sobótki
- 1495 – część – Jan Cerekwicki h. Leszczyc; część - Piotr Chociszewski; część - Wojciech Chociszewski; część - Jan Chociszewski; część - Andrzej i Jan, synowie zm. Jana
Chociszewskiego
- 1496 – część - ww. Jan Cerekwicki
- 1520-przed 1541 – Tomasz Marszewski h. Rogala, pisarz ziemski kaliski
- 1541-1557 – Wojciech (surogat pow. kaliskiego, sędzia spraw granicznych tegoż powiatu, surogat i podstarości Janusza Kościeleckiego) i Krzysztof Marszewscy,
synowie ww. Tomasza
- 1557-1581 – ww. Wojciech Marszewski z żoną Łucją Rzepiszewską i synami Stanisławem, Hieronimem, Wojciechem, Janem, Tomaszem, Chryzostomem, Mikołajem i
Pawłem oraz córką Anną, żoną Andrzeja Dąbrowskiego
- 1581-1615/1616 – ww. Chryzostom Marszewski
- 1618-1623 – część - Wojciech Korzbok Zawadzki; część – Hieronim Marszewski; część – Mikołaj Marszewski (do 1621)
- 1623 – Wojciech Korzbok Zawadzki, starosta kopanicki
- 1647 - Andrzej Korzbok Zawadzki, syn zm. Jana, z żoną Zofią Cielecką
- 1680-1687- Władysław Korzbok Zawadzki, syn ww. Andrzeja, wraz z żoną Joanną Skoroszewską
- 1723 - Aleksander Czaplicki
- 1726-przed 1734 - Stanisław Lipski h. Grabie
- 1745-1758 – Prokop Lipski, brat ww. Stanisława, miecznik poznański, chorąży poznański, oboźny wielki koronny, z żoną Teresą Dąmbską h. Godziemba
- 1758 – Jan Lipski, syn ww. Prokopa, generał major wojsk koronnych, wraz z żoną Marianną Koźmińską
- 1781 - Samuel Kęszycki h. Nałęcz, wojski wschowski i jego żona Anna Zadorska
- 1782-1785 - Jan Józef Czaplicki h. Lubicz, wojewoda inowrocławski, z żoną Teresą Zakrzewską
- 1789-1795 - Makary Gorzeński h. Nałęcz, kasztelan kamieński
- 1811 - Katarzyna Mierzejewska
- 1813 - Jan Czaplicki
- 1818 - Katarzyna Wierzchleyska, żona rozwiedziona Józefata (Józefa) Mikorskiego h. Ostoja, sędziego pow. odolanowskiego, potem prezesa sądu ziemskiego
poznańskiego, dziedzica Sobótki i innych dóbr
- 1820-1824 – Józef Wierzchleyski h. Berszten II i jego żona Tekla z hr. Załuskich
- przed 1838 – Jakub Lipski h. Grabie, z żoną Marianną hr. Załuską
- 1838-1843 – Agnieszka Lipska, córka ww. Jakuba, żona Stanisława Baranowskiego h. Łodzia
- 1843-po 1845 - wdowa Agnieszka z Lipskich Baranowska
- po 1845 - Tadeusz i Pelagia z Kierskich Zielonaccy h. Leszczyc
- 1870-1873 - Maria Antonina Baranowskah. Łodzia z mężem hr. Stanisławem Tadeuszem Duninem h. Łabędź
- 1873-przed 1881 - Kazimierz Poniński h. Łodzia z żoną Bolesławą Brzeską h. Oksza
- przed 1881 - Karol Frank
- 1883 - hr. Stefan Żółtowski h. Ogończyk, wraz z żoną Gabrielą Niemojowską h. Wieruszowa
- 1898-1907 - Alfred Frank
- 1925-1939 - dr Zbigniew Cichowicz
Źródło: Sas-Lityński S., Złota Księga ziemiaństwa polskiego poświęcona kulturze i wytwórczości rolnej. Wielkopolska, Warszawa 1929.
- po 24 IV 1945 – parcelacja 610 ha majątku
Literatura:
Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872; Cieślak T., Nadzieje i rzeczywistość. Ziemia pleszewska w latach 1945-1947, Rocznik Pleszewski 2012, s. 243- 269; Güter=Adressbuch der Provinz Posen, Stettin 1907; Jasiewicz K., Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939-1956, Warszawa 1995; Jurek T., Nieznane zapiski heraldyczne z ksiąg sądowych kaliskich w XV wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, n.s., t. 1: 1993, s. 134-147; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 47: 1920, t. 2 (M-Z), Poznań 1922; Kurtzgefasstes Staatistisches Handbuch der Provinz Posen (…), Posen 1865; Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, t. II, Powiat pleszewski, Szreniawa 1997; Niederstetter J., Verzeichnis sammtlicher Ritter-und anderer selbstandigen grosseren Güter der Provinz Posen mit Angabe ihrer Besitzer, Posen 1859; Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk 1846; Powiat kaliski w XVI wieku, Warta. Tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu, nr 632 z 8 VIII 1886 r., s. 5568-5569; nr 633 z 15 VIII 1886, s. 5576-5578; nr 634 z 22 VIII 1886 r., s. 5564-5566; nr 635 z 29 VIII 1886 r., s. 5572-5574; nr 636 z 5 IX 1886 r., s. 5778-5780; nr 637 z 12 IX 1886 r., s. 5809-5811; nr 638 z 19 IX 1886 r., s. 5816-5818; nr 639 z 26 IX 1886 r., s. 5603; nr 640 z 3 X 1886 r., s. 5611; nr 641 z 10 X 1886 r., s. 5619; nr 642 z 17 X 1886 r., s. 5628-5630; nr 643 z 24 X 1886 r., s. 5636-5638; nr 644 z 31 X 1886 r., s. 5645-1648; nr 645 z 7 XI 1886 r., s. 5652-5654; nr 646 z 14 XI 1886 r., s. 5659-5661; nr 647 z 21 XI 1886 r., s. 5669-5670; nr 648 z 28 XI 1886 r., s. 5676-5678; nr 649 z 5 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5693-5695; nr 651 z 19 XII 1886 r., s. 5700-502; nr 652 z 26 XII 1886 r., s. 5708-5710; nr 653 z 9 I 1887 r., s. 5716-1718; nr 654 z 16 I 1887 r., s. 5724-5726; nr 655 z 23 I 1887 r., s. 5733-5734; nr 656 z 30 I 1887 r., s. 5741-5742; nr 657 z 6 i 13 II 1887 r., s. 5748-5749; nr 658 z 20 II 1887 r., s. 5755-5756; nr 659 z 27 II 1887 r., s. 5768; nr 660 z 6 III 1887 r., s. 5772-5774; nr 661 z 13 III 1887 r., s. 5781-5782; nr 662 z 20 III 1887 r., s. 5790; nr 663 z 27 III 1887 r., s. 5797; nr 664 z 3 IV 1887 r., s. 5806; nr 665 z 10 IV 1887 r., s. 5814; nr 668 z 1 V 1887 r., s. 5888; nr 669 z 8 V 1887 r., s. 5846; nr 671 z 22 V 1887 r., s. 5861; nr 672 z 29 V 1887 r., s. 5869-5870; nr 673 z 5 VI 1887 r., s. 5877-5878; nr 675 z 19 VI 1887 r., s. 5892-5893; nr 676 z 26 VI 1887 r., s. 5901-5902; nr 677 z 3 VII 1887 r., s. 5909; nr 678 z 10 VII 1887 r., s. 5918; nr 679 z 17 VII 1887 r., s. 5925; Sas-Lityński S., Złota Księga ziemiaństwa polskiego poświęcona kulturze i wytwórczości rolnej. Wielkopolska, Warszawa 1929; Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. VI, Warszawa 1885; Ziółkowski J., Podręcznik statystyczno-adresowy większej własności polskiej w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich, Poznań 1890; Żychliński T., Stosunek polskiej a niemieckiej większej własności w Wielkiem Księstwie Poznańskiem przed 30 laty a dzisiaj, Poznań 1978; Agnieszka Baranowska, Wikipedia; Teki Dworzaczka.
