Ta strona używa plików cookie w celu usprawnienia i ułatwienia dostępu do serwisu oraz prowadzenia danych statystycznych. Dalsze korzystanie z tej witryny oznacza akceptację tego stanu rzeczy.
Polityka Prywatności    Informacja o przetwarzaniu danych osobowych    AKCEPTUJĘ
MZD logo Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy

 

 

STRONA GŁÓWNA

2018-01-09

Autor: Katarzyna Podczaska

Karmin

KARMIN
Gmina Dobrzyca
Dwór Wita Gorzeńskiego  z 2. ćw. XIX w.-k. XIX w.-ok. 1932 r.

Dwór w Karminie

.                                                                                                                   Fot. K. Podczaska

POŁOŻENIE: Założenie dworskie usytuowane jest przy zbiegu dróg z Czarnuszki, Karminka, Karmińca i lasu taczanowskiego, po wschodniej stronie doliny rzeki Lutyni. 51°50’11” N 17°41’22” E.


DWÓR powstał w 2. ćwierci XIX w. W końcu XIX w. rozbudowany został o skrzydło zachodnie i częściowo przebudowany ok. 1932 r., według projektu Franciszka Morawskiego. Jest to budynek parterowy, murowany, częściowo podpiwniczony, z mieszkalnym poddaszem. Korpus główny nakryty jest dachem mansardowym. W skrzydle zachodnim, nowszym, znajdowała się kuchnia dworska.

                                                                               dwór w Karminie
                                                                                                                Fot. K. Podczaska

PARK założony został ok. połowy XIX w. prawdopodobnie przez ogrodnika Hempla, na miejscu ogrodu włoskiego z XVIII w. Posiada obecnie powierzchnię 7,35 ha.  Ok. 1930 r. został uzupełniony przez dziedzica Morawskiego. Posiada plan litery L. W części zachodniej jest mały staw. Na terenie parku znajduje się aleja lipowa, grabowa, szpaler grabowy; zachowało się 39 gatunków drzew i krzewów. Na uwagę zasługują modrzew europejski, świerk kłujący i sosna wejmutka.

                                                                              Park w Karminie
                                                                                                                   Fot. K. Podczaska

WŁAŚCICIELE:

- 1397 - w spór o podział Karmina zaangażowany był Mirosław Przylepski h. Drogosław wraz z żoną i synami: Drogosławem, Jakuszem, Ziemkiem, Wojciechem,
              Grzymkiem, Pakosławem, Janem i Mikołajem oraz Mikołaj Tarnowski
- 1417-1430 - Wojciech Karmiński h. Wczele
- 1438 – część - Imbram
-  1462 - Wincenty i Marcin z Karmina
- 1464 - Jan i Marcin Karmińscy, z których Marcin występuje do 1473 r.
- do 1481 – połowa - Wawrzyniec Kośmider z Gruszczyna Gruszczyński
- 1481 – połowa - rycerz pasowany Benedykt Górski
- 1489 - Małgorzata Bielczewska, wdowa po Janie z Karmina
- 1495-przed 1499 – połowa - Wincenty Karmiński z żoną Apolonią Bojanowską h. Junosza
- 1499-1508 – połowa – dzieci ww. Wincentego Karmińskiego: Katarzyna, Anna, Barbara, Helena, Jan, Piotr, Stanisław i Mikołaj (ksiądz); połowa – bracia Jan i Mikołaj 
                     Sośniccy h. Trąby (do ok. 1518)
- 1521 – połowa – Andrzej Korycki; połowa – Mikołaj Karmiński
- 1522 – część – Jadwiga z Pijanowskich, żona ww. Mikołaja Karmińskiego
- 1523 – połowa – Tomasz Marszewski h. Rogala
- 1539 – połowa – Jan i Jadwiga Sośniccy h. Trąby, dzieci ww. Mikołaja
- 1546 – część – Piotr Karmiński z żoną Anną Winiecką
- do 1547 – Mikołaj Sośnicki, siostry: Barbara z Sośnickich Sieroszewska i Anna z Sośnickich Raczadowska
- 1551 - część - rodzeństwo Sośniccy: Agnieszka, żona Adriana Łąckiego, Anna – żona Wojciecha Noskowskiego, Magdalena – panna oraz Jan; część –
             Wojciech i Krzysztof Marszewscy (synowie ww. Tomasza)
- 1552 – część - ww. Jan Sośnicki; część – ww. Wojciech i Krzysztof Marszewscy
- 1557-1574 – część - ww. Wojciech Marszewski, surogat pow. kaliskiego, sędzia spraw granicznych tego powiatu, surogat i podstarości Janusza Kościeleckiego
                     oraz administrator urzędów starościńskich pow. kaliskiego i konińskiego; część – Jan Sośnicki; część – Stanisław Rumiejewski (1565); część – Anna Kurowska
                     (1565); część – Anna Kromolicka (1565)
- 1574-1580 – część - dzieci ww.  zm. Wojciecha Marszewskiego: Jan, Stanisław, Wojciech, Tomasz, Mikołaj, Paweł, Hieronim, Chryzostom, Anna – żona Andrzeja
                       Dąbrowskiego; część – Jan Sośnicki; część – Rumiejewski (1576); część – Kozielski (1579)
- 1581 – część - ww. Stanisław Marszewski; część – ww. Jan Sośnicki
- 1591 – część - Zofia Sośnicka
- przed 1598 – część - Łukasz, Andrzej, Wojciech i Mikołaj Sośniccy, synowie ww. Jana; część – ww. Stanisław Marszewski; część – Mikołaj Dzierżanowski (do 1602)
-  1601-przed 1608 - część - Krzysztof Mycielski h. Dołęga, syn Piotra i Marszewskiej
- 1610 – połowa - Jerzy Objezierski h. Nałęcz i jego żona Katarzyna Marszewska
-  1612 – połowa - Agnieszka Zakrzewska, wdowa po Macieju Twardowskim
- 1613 – połowa - Andrzej Kemblan Chełkowski h. Wczele z żoną Heleną Sośnicką h. Trąby
- 1618 – połowa - Andrzej Sośnicki; połowa - Andrzej Twardowski h. Ogończyk
- lata 20. XVII w. – połowa - Andrzeja Sośnicki z żoną Barbarą Bronikowską, która po jego śmierci wyszła za Piotra Koźmińskiego, cześnika kaliskiego i sekretarza
                           królewskiego
- przed 1630 – Barbara z Bronikowskich 1.voto Sośnicka, 2.voto Koźmińska; część - Stefan Sośnicki, dziedzic Grabu (syn Łukasza Sośnickiego); część - Wojciech Sośnicki,
                     stolnik wiłkomierski i dworzanin królewski; część - Jan Sośnicki (syn zm. Mikołaja)
- 1633 – ww. Barbara z Bronikowskich 1.voto Sośnicka, 2.voto Koźmińska; część – Piotr Koźmiński, cześnik kaliski; część - ww. Wojciech Sośnicki, stolnik wiłkomierski i
              dworzanin królewski; część - ww. Jan Kazimierz Sośnicki (syn zm. Mikołaja)
-  ? – część - Bartłomiej i Władysław Koźmińscy, synowie zm. Piotra; część – ww. Jan Kazimierz Sośnicki
- do 1673 - Bartłomiej Koźmiński
- 1688-przed 1714 – część - Aleksander Bronikowski h. własnego; dwukrotnie żonaty: 1. z Barbarą Karczewską, 2. Marianną Brudzewską
-  ? - Gabriel z Sokolnik Sokolnicki h. Nowina, stolnik kaliski, sędzia surogat grodu kaliskiego
- 1700-1748 - Piotr Antoni Sokolnicki, syn ww. Gabriela, regimentarz wojsk koronnych, cześnik wschowski, chorąży kaliski i poznański
- 1748-1783 - Franciszek Ksawery Sokolnicki, syn ww. Piotra Antoniego, kapitan wojsk koronnych, chorąży poznański, podkomorzy kaliski
- 1782 - Stanisław Sczaniecki h. Ossorya
- 18 XII 1782 - Robiński i Levi, Żydzi z Krotoszyna
- 1789 - Makary Gorzeński h. Nałęcz, kasztelan kamieński
- do 1792 - Ksawery Kwilecki h. Szreniawa
- 1792 - Klemens ze Skrzynna Dunin h. Łabędź, dziedzic majętności spławskiej
- 1793 - Jan Klug, bankier poznański
- 18 VI 1793 - Adam Klemens Kwilecki h. Szreniawa, kasztelan przemęcki, rotmistrz chorągwi brygady Kawalerii Narodowej Pawła Biernackiego, radca departamentu
                       poznańskiego z pow. wschowskiego
- 1820-1844 - Wit Gorzeński h. Nałęcz
- 1846 - Dezydery Chłapowski h. Dryja, dziedzic Turwi, generał dywizji Wojska Polskiego

                                         Dezydery Chłapowski
                                           Dezydery Chłapowski. Źródło: Wikipedia


- 1853-1860 - Gustaw z Sienna Potworowski h. Dębno, który założył folwark Gustawowo, nazywając go od swego imienia

                                        Gustaw Potworowski
                                          Gustaw Potworowski. Źródło: Wikipedia
 

- 1860-1865 - Witold Teodor Kalikst Potworowski, syn ww. Gustawa
- 1865-1874 - Stanisław Sczaniecki h. Ossoria
- 1874-1898 -  Adolf Izydor Wężyk h. Wąż
- 1900—1927 - Stanisław Turno h. własnego z Objezierza
- 1927-1939 - Zofia Maria Antonina Turno, córka ww. Stanisława, żona Edwarda Dzierżykraj-Morawskiego h. Drogosław

                                      Edward Dzierzykraj-Morawski
                                 Edward Dzierżykraj-Morawski. Źródło: Wikipedia


-  po 24 IV 1945 – parcelacja 900 ha majątku w Karminie


Literatura:

Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. IX, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa-Poznań 1990; Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872; Dunin-Borkowski J.S.T., Almanach błękitny. Genealogia żyjących rodów polskich, Warszawa-Lwów 1908; Durczykiewicz L., Dwory polskie w Wielkiem Księstwie Poznańskiem, Poznań 1912; Güter=Adressbuch der Provinz Posen, Stettin 1907; Jurek T., Nieznane zapiski heraldyczne z ksiąg sądowych kaliskich w XV wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, n.s., t. 1: 1993, s. 134-147; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 47: 1920, t. 1 (A-Ł), Poznań 1921; Kurtzgefasstes Staatistisches Handbuch der Provinz Posen (…), Posen 1865; Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, t. II, Powiat pleszewski, Szreniawa 1997; Niederstetter J., Verzeichnis sammtlicher Ritter-und anderer selbstandigen grosseren Güter der Provinz Posen mit Angabe ihrer Besitzer, Posen 1859; Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk 1846; Powiat kaliski w XVI wieku, Warta. Tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu, nr 632 z 8 VIII 1886 r., s. 5568-5569; nr 633 z 15 VIII 1886, s. 5576-5578; nr 634 z 22 VIII 1886 r., s. 5564-5566; nr 635 z 29 VIII 1886 r., s. 5572-5574; nr 636 z 5 IX 1886 r., s. 5778-5780; nr 637 z 12 IX 1886 r., s. 5809-5811; nr 638 z 19 IX 1886 r., s. 5816-5818; nr 639 z 26 IX 1886 r., s. 5603; nr 640 z 3 X 1886 r., s. 5611; nr 641 z 10 X 1886 r., s. 5619; nr 642 z 17 X 1886 r., s. 5628-5630; nr 643 z 24 X 1886 r., s. 5636-5638; nr 644 z 31 X 1886 r., s. 5645-1648; nr 645 z 7 XI 1886 r., s. 5652-5654; nr 646 z 14 XI 1886 r., s. 5659-5661; nr 647 z 21 XI 1886 r., s. 5669-5670; nr 648 z 28 XI 1886 r., s. 5676-5678; nr 649 z 5 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5693-5695; nr 651 z 19 XII 1886 r., s. 5700-502; nr 652 z 26 XII 1886 r., s. 5708-5710; nr 653 z 9 I 1887 r., s. 5716-1718; nr 654 z 16 I 1887 r., s. 5724-5726; nr 655 z 23 I 1887 r., s. 5733-5734; nr 656 z 30 I 1887 r., s. 5741-5742; nr 657 z 6 i 13 II 1887 r., s. 5748-5749; nr 658 z 20 II 1887 r., s. 5755-5756; nr 659 z 27 II 1887 r., s. 5768; nr 660 z 6 III 1887 r., s. 5772-5774; nr 661 z 13 III 1887 r., s. 5781-5782; nr 662 z 20 III 1887 r., s. 5790; nr 663 z 27 III 1887 r., s. 5797; nr 664 z 3 IV 1887 r., s. 5806; nr 665 z 10 IV 1887 r., s. 5814; nr 668 z 1 V 1887 r., s. 5888; nr 669 z 8 V 1887 r., s. 5846; nr 671 z 22 V 1887 r., s. 5861; nr 672 z 29 V 1887 r., s. 5869-5870; nr 673 z 5 VI 1887 r., s. 5877-5878; nr 675 z 19 VI 1887 r., s. 5892-5893; nr 676 z 26 VI 1887 r., s. 5901-5902; nr 677 z 3 VII 1887 r., s. 5909; nr 678 z 10 VII 1887 r., s. 5918; nr 679 z 17 VII 1887 r., s. 5925; Sas-Lityński S., Złota Księga ziemiaństwa polskiego poświęcona kulturze i wytwórczości rolnej. Wielkopolska, Warszawa 1929; Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III, Warszawa 1882; Urzędnicy wielkopolscy XII-XV w. Spisy, t. I, opr. M. Bielińska, A. Gąsiorowski, J. Łojko, Wrocław 1985; Ziółkowski J., Podręcznik statystyczno-adresowy większej własności polskiej w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich, Poznań 1890; Żychliński T., Kronika żałobna rodzin wielkopolskich od 1863-1876 r. z uwzględnieniem ważniejszych osobistości zmarłych w tym przeciągu czasu w innych dzielnicach Polski i na obczyźnie, Poznań 1877; Teki Dworzaczka; Koźmiński Piotr h. Poraj, opr. J. Dworzaczkowa, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny; Sokolnicki Franciszek Ksawery h. Nowina (1715-1783), opr. M. Czeppe, /w:/ Internetowy Polski Słownik Biograficzny.   

FACEBOOK INSTAGRAM YOUTUBE TWITTER WCAG

Bądź na bieżąco

NEWSLETTER