STRONA GŁÓWNA

CZECHEL
Gmina Gołuchów
Pałacyk Alberta Loose z ok. 1900 r.

Fot. Katarzyna Podczaska 2018.

POŁOŻENIE: Założenie pałacowe usytuowane jest po obu stronach drogi Kucharki-Czechel, na brzegu rzeki Ciemnej. 51°47’23” N 17° 55’30” E. 


PAŁACYK  to budynek w stylu secesyjnym, wybudowany ok. 1900 r., murowany, posiadający urozmaiconą bryłę. Część wschodnia i środkowa są piętrowe, nakryte dachem czterospadowym, a zachodnia – parterowa, nakryta dachem trójspadowym. Od południa znajduje się piętrowy ryzalit, nakryty dachem trójspadowym. Wzniesiony został na planie prostokąta. Od północy posiada wejście, poprzedzone tarasem. Wewnątrz zachowały się dekoracyjne sztukaterie w jadalni i pomieszczeniach w części zachodniej. Elewacje posiadają gzymsy działowe i koronujące, zakończone trójkątnymi szczytami. W tynku są wyrobione opaski okienne, fragmenty boniowania i ornament. Fasada jest asymetryczna. W przęśle wschodnim znajduje się wykusz, w zachodnim – ryzalit zwieńczony szczytem, w środkowym – balkon nad tarasem wejściowym z pozostałościami herbu na balustradzie przy loggii. 

Fot. Katarzyna Podczaska 2018.

Fot. Katarzyna Podczaska 2018.

PARK został założony na początku XX w. Zajmuje obecnie powierzchnię 4,44 ha. Posiada kształt nieregularnego wieloboku. W jego części południowo-zachodniej znajduje się staw z dwoma wyspami, utworzonymi na rzece Ciemnej. 


WŁAŚCICIELE:
- 1412 - Korabita Świema
- 1 poł. XV w. - Budek z Czechla wraz z synami: Jaśkiem (zm. 1444), plebanem w Gozdowie, kanonikiem poznańskim, gnieźnieńskim, krakowskim; Sędziwojem (zm.
                         1476), prof. matematyki i astronomii na UJ, kanonikiem gnieźnieńskim, wikariuszem i oficjałem gnieźnieńskim; Dziersławem (zm. 1462), altarystą w     
                         Gnieźnie, kanonikiem kaliskim, gnieźnieńskim; Hieronimem (1432-1444), Wawrzyńcem; część – (do 1435) – Piotr i Zofia; część (1421-1444) – Naćko
                        (Naczek), urzędnik grodu w Kaliszu, wicewojewoda kaliski, dziedziczący po żonie, wraz z synem Piotrem; 1435 – część – Mikołaj, syn Jakuba z Czechla,
                       bakałarz sztuk wyzwolonych, altarysta w Gnieźnie, kanonik gnieźnieński, wikariusz kapitulny i oficjał gnieźnieński; – część (do 1444) - Korabita Wawrzyniec
                        z Kotowiecka; 1428-1451 – część - Andrzej z Czechla, zapewne syn Janusza Bariona; część (1443) – Przechna z Czechla, córka Macieja z Czechla, a żona
                        mieszczanina pleszewskiego Mikołaja Bemiołki; 1445 - bracia niedzielni: Jan Karsy; Jakub z Czechla; ks. Mikołaj, pleban w Smarzewie i ks. Wojciech,
                        proboszcz w Żarnowie, synowie zm. Daniela z Kotowiecka i Czechla
- ok. 1453-1457 – Piotr z Czechla
- 1463-1489 - Andrzej z Czechla, mąż Elżbiety
- 1455 - Dziersław z Czechla, kanonik kaliski wspólnie ze swymi bratankami: Janem (wzm. 1459-1464) i Mikołajem z Czechla (wzm. 1464) oraz Małgorzata z Czechla,
              żona Stanisława „Sikacza” Podkockiego
-   1465 -  Jan, syn Pory (Poraja?) z Czechla
- 1469 – Adam
- 1471 – część – Marcin
- 1476 - Stanisław z Czechla
- 1489 - część - Jadwiga, żona Tomasza Wardęskiego
- 1494-1497 - Andrzej z Czechla i jego ciotka Zofia z Czechla (zm. przed 1497)
- 1476-1499 – część - Mikołaj Czechelski, mąż Katarzyny z Ordzina, który miał siostrę Elżbietę, żonę Jana z Malinia
- 1499 – część - Zofia Czechelska, wdowa po Adamie i jej syn Michał
- 1512 – część - Grzegorz Czechelski wraz z żoną Anną Kliszewską
- do 1517 – część - Jan Czechelski
- 1517-1519 – 1/3 część - Jan z Ordzina i Malinia, który zabił swego szwagra Andrzeja Czechelskiego, a swojej córce Małgorzacie, żonie Jakuba Łobeskiego z Jarocina,
                       sprzedał w 1518 r. 2 łany osiadłe w Czechlu sposobem wyderkafu
- 1519 – 1/3 część - Jan, Wojciech i Marcin oraz Anna Czechelscy, dzieci ww. zm. Andrzeja; inna część - Zofia z Ordzina, wdowa po Andrzeju Czechelskim
- do 1523 - Barbara, wdowa po Wawrzyńcu z Ordzina, z synami Janem i Maciejem
- 1523 – 2 części - Jan, Wojciech i Marcin Czechelscy, synowie zm. Marcina
- między 1519 a 1529 - Wojciech Czechelski i Fabian Pawłowski h. Korab (zm. 1551), bracia cioteczni, którzy zobowiązali się uwolnić Janowi Pawłowskiemu całą ich część
                                     dziedziczną macierzystą we wsi Czechel, prawem bliższości, po zmarłej Agnieszce Czechelskiej, ich ciotce, a dotąd Janowi Pawłowskiemu
                                     przez nich wydzierżawianą
- 1526-1530 – część - Jan Pawłowski
- 1530 – część - Jan Wysocki
- do 1535 – część - Agnieszka, wdowa po Mikołaju Bobrowskim
- 1535 – część - Marcin Sobocki, część - Wojciech Bobrowski
- do 1539 – część - Mikołaj Czechelski
- 1539 – część - Wojciech Kuklinowski h. Zaremba
- 1552 - Wojciech Droszewski i Jan Wysocki
- 1558-1569 - część „Błożejewska” - małżonkowie Jan Czechelski i Anna z Szadkowskich, którzy mieli syna Jana; a część – Wojciech Droszewski i Jan Wysocki
-  1569-1599/1604 – połowa pustego łanu - Ambroży (Jarosław) alias Kosmala Pawłowski, syn Walentego i Kurowskiej; inne części – Jan Czechelski, Maciej Droszewski
                                  alias Gniazdowski, Jan Wysocki, Małgorzata z Czechla Wysocka – żona Marcina Bartoszewskiego, Agnieszka Droszewska alias Gniazdowska - żona
                                  Kaspra Głoskowskiego (1590)
- 1591 – Maciej Droszewski, Jan Cieński i Maciej Czechelski
- 1597 – część – Stanisław Droszewski alias Gniazdowski
- po 1604 – część - Marcin Pawłowski
-  1612-1618 - Tomasz Wysocki i Wawrzyniec Grzymisławski; ok. 1615 r. – część - Jan Pawłowski, który część „Mikorzyńską” Czechla sprzedał Tomaszowi Wysockiemu
- ? – część – Elżbieta Wysocka, córka ww. Tomasza, 1.voto żona Wojciecha Małachowskiego h. Gryf, 2.voto żona Andrzeja Zagórskiego
- 1633-1644 - część - Piotr Lipski h. Grabie, stolnik kaliski, starosta biskupi siewierski
-  1644 – część - Tomasz Czachórski
- 1652-1657 - Andrzej Biernacki h. Poraj
- po 1657-1702 – część - wdowa Anna z Miniszewskich Biernacka, 2.voto żona Tomasza Chlebowskiego, 3.voto Władysława z Miełkowic Borzysławskiego, wraz z córką
                            Katarzyną;  część (1665) – bracia Jan i Marcin Pawłowscy h. Korab; część (do 1668) – Wojciech Józef Grzymisławski; od 1668 – część – Zygmunt z
                            Miełkowic Borzysławski, mąż Katarzyny Biernackiej, który w 1685 r. dokupił jeszcze połowę Czechla od Stanisława i Piotra Grzymisławskich; transakcję
                            tę ponowił w 1687 r.; do 1681 – część – Andrzej Biernacki
- po 1710-1720 – część - Helena Borzysławska, córka ww. Zygmunta, żona Kazimierza Bonińskiego, wraz z bratem Stanisławem; część – Biernaccy i część -
                             Grzymisławscy
- 1720-1737 – Stanisław Kożuchowski h. Doliwa, cześnik wieluński
- 1737-1738 – Aleksander Kożuchowski, syn ww. Stanisława
- po 1738-1787 - Franciszek „Dzik” Kożuchowski, syn ww. Aleksandra, cześnik kaliski
- 1788 – Jan Nepomucen Kożuchowski, syn ww. Franciszka, wraz z żoną Julianną
- 1789-1830 - Józef Otto Trąmpczyński h. Topór, sędzia pokoju pow. odolanowskiego
- 1841-1846 – Węgierscy
- 1846-1871 - Józef Gomolewski h. Ślepowron
- 1874 - spadkobiercy wdowy Magdaleny Gomolewskiej: Leonard Gomolewski, profesor w Warszawie; Bronisława; Józef; Władysław; Ignacy i Ludomira rodzeństwo
             Truchlińscy w Marszewie; Katarzyna Gomolewska, żona Teodora Czamańskiego, komisarza obwodowego w Krzywiniu; Aleksander Gomolewski, dzierżawca dóbr
            w Kociembie; Apolonia Gomolewska zamężna za Teodorem Raczyńskim, posiedzicielka folwarku w Ostrzeszowie; Julian Gomolewski, dzierżawca Czechla; Joanna
            Gomolewska, żona Antoniego Głogowskiego, żona kupca we Wrocławiu; Pelagia Gomolewska zamężna za Pawłem Badeltem, aptekarzem w Krzywiniu oraz Leon
            Gomolewski w Kociembie
- 1877-1880 - Stanisława z Hubertów Gomolewska, żona Juliana Gomolewskiego, dotychczasowego dzierżawcy Czechla
- 1880-1883 - Augusta Hubert z d. Cegielska, żona Antoniego Henryka Huberta (zmarłego w 1902 r. w Sielcu)
- 1883-1905 - Albert Loose
- 1905-1938 - Erich Hoffmann
- 1938-1945 - Joachim Hoffmann 


Literatura:

Codex diplomaticus Poloniae, wyd. L. Rzyszczewski i A. Muczkowski, vol. 1, Varsaviae 1847.Długosz J., Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, t. 3, Opera Omnia, t. 9, Cracoviae 1864.Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, t. VI, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i H. Kowalewicz, Warszawa-Poznań 1982; t. VII, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i R. Walczak, Warszawa-Poznań 1985; t. VIII, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa-Poznań 1989; r. IX, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Warszawa-Poznań 1990; t. X, wyd. i opr. A. Gąsiorowski i T. Jasiński, Poznań 1993; t. XI, wyd. A. Gąsiorowski, T. Jasiński, T. Jurek i I. Skierska, Poznań 1999; Matricularum Regni Poloniae Summaria, ed. T. Wierzbowski, cz. II (1492-1501), Varsoviae 1907; Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872; Amtliches Fernsprechbuch für den Bezirk der Reichspostdirektion Posen 1942; Jurek T., Nieznane zapiski heraldyczne z ksiąg sądowych kaliskich w XV wieku, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego, n.s., t. 1: 1993, s. 134-147; Klint P., Podział majątku braci Kożuchowskich spod Wielunia z 1685 roku, Rocznik Wieluński, 12: 2012, s. 117-128; Kozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej zachodniej i środkowej Wielkopolski, Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 47: 1920, t. 1 (A-Ł), Poznań 1921; Kurtzgefasstes Staatistisches Handbuch der Provinz Posen (…), Posen 1865; Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, t. II, Powiat pleszewski, Szreniawa 1997; Niederstetter J., Verzeichnis sammtlicher Ritter-und anderer selbstandigen grosseren Güter der Provinz Posen mit Angabe ihrer Besitzer, Posen 1859; Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Księstwa Poznańskiego, wyd. J. N. Bobrowicza, Lipsk 1846; Powiat kaliski w XVI wieku, Warta. Tygodnik poświęcony nauce, rozrywce i wychowaniu, nr 632 z 8 VIII 1886 r., s. 5568-5569; nr 633 z 15 VIII 1886, s. 5576-5578; nr 634 z 22 VIII 1886 r., s. 5564-5566; nr 635 z 29 VIII 1886 r., s. 5572-5574; nr 636 z 5 IX 1886 r., s. 5778-5780; nr 637 z 12 IX 1886 r., s. 5809-5811; nr 638 z 19 IX 1886 r., s. 5816-5818; nr 639 z 26 IX 1886 r., s. 5603; nr 640 z 3 X 1886 r., s. 5611; nr 641 z 10 X 1886 r., s. 5619; nr 642 z 17 X 1886 r., s. 5628-5630; nr 643 z 24 X 1886 r., s. 5636-5638; nr 644 z 31 X 1886 r., s. 5645-1648; nr 645 z 7 XI 1886 r., s. 5652-5654; nr 646 z 14 XI 1886 r., s. 5659-5661; nr 647 z 21 XI 1886 r., s. 5669-5670; nr 648 z 28 XI 1886 r., s. 5676-5678; nr 649 z 5 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5682-5684; nr 650 z 12 XII 1886 r., s. 5693-5695; nr 651 z 19 XII 1886 r., s. 5700-502; nr 652 z 26 XII 1886 r., s. 5708-5710; nr 653 z 9 I 1887 r., s. 5716-1718; nr 654 z 16 I 1887 r., s. 5724-5726; nr 655 z 23 I 1887 r., s. 5733-5734; nr 656 z 30 I 1887 r., s. 5741-5742; nr 657 z 6 i 13 II 1887 r., s. 5748-5749; nr 658 z 20 II 1887 r., s. 5755-5756; nr 659 z 27 II 1887 r., s. 5768; nr 660 z 6 III 1887 r., s. 5772-5774; nr 661 z 13 III 1887 r., s. 5781-5782; nr 662 z 20 III 1887 r., s. 5790; nr 663 z 27 III 1887 r., s. 5797; nr 664 z 3 IV 1887 r., s. 5806; nr 665 z 10 IV 1887 r., s. 5814; nr 668 z 1 V 1887 r., s. 5888; nr 669 z 8 V 1887 r., s. 5846; nr 671 z 22 V 1887 r., s. 5861; nr 672 z 29 V 1887 r., s. 5869-5870; nr 673 z 5 VI 1887 r., s. 5877-5878; nr 675 z 19 VI 1887 r., s. 5892-5893; nr 676 z 26 VI 1887 r., s. 5901-5902; nr 677 z 3 VII 1887 r., s. 5909; nr 678 z 10 VII 1887 r., s. 5918; nr 679 z 17 VII 1887 r., s. 5925; Sędziwój z Czechla h. Korab (zm. ok. 1476), opr. J. Wiesiołowski, /w:/ Wielkopolski Słownik Biograficzny, pod red. A. Gąsiorowskiego i J. Topolskiego, Warszawa-Poznań 1981, s. 658; Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, pod red. F. Sulimierskiego, B. Chlebowskiego i W. Walewskiego, Warszawa 1880; Wiesiołowski J., Sędziwój z Czechla (1410-1476), Studia Źródłoznawcze 9: 1964, s. 85-103; 25: 1980, s. 48-55; Żychliński T., Stosunek polskiej a niemieckiej większej własności w Wielkiem Księstwie Poznańskiem przed 30 laty a dzisiaj, Poznań 1978; Kanonicy krakowscy http://www.genealogia.okiem.pl/kanonicy.htm; Kożuchowscy h. Doliwa, Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich; Kożuchowski Franciszek (ok. 1730-1787), opr. W. Szczygielski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny; Lipski Jan h. Grabie (zm. 1673), Internetowy Polski Słownik Biograficzny; M. J. Minakowski Genealogia potomków Sejmu Wielkiego; Sprzedali ziemię Niemcom. Niniejsze opracowanie powstało na podstawie akt znajdujących się w Archiwum Państwowym w Poznaniu, http://www.kronikisredzkie.pl/sprzedali-ziemie-niemcom/; Wielka Genealogia Minakowskiego http://wielcy.pl/; Teki Dworzaczka.