Ta strona używa plików cookie w celu usprawnienia i ułatwienia dostępu do serwisu oraz prowadzenia danych statystycznych. Dalsze korzystanie z tej witryny oznacza akceptację tego stanu rzeczy.
Polityka Prywatności    Informacja o przetwarzaniu danych osobowych    AKCEPTUJĘ
MZD logo Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy

 

 

STRONA GŁÓWNA

2016-04-26

DZIEŃ 3 MAJA - czy wiesz, że...

Przed nami obchody 225 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja (jednym z licznych poświęconych jej wydarzeń będzie wystawa w dobrzyckim pałacu). Z tej okazji warto przypomnieć sobie szereg faktów związanych z okolicznościami uchwalenia Ustawy Rządowej w historyczny majowy dzień 1791 r.

Zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja, rysunek Jana Piotra Norblina

Zaprzysiężenie Konstytucji 3 Maja, rysunek Jana Piotra Norblina http://www.bn.org.pl/download/image/1240407296.jpg [domena publiczna].
• Wydarzenia 3 Maja we współczesnych im publikacjach – takich jak cytowany tu diariusz autorstwa Franciszka Siarczyńskiego lub jego brata Antoniego często określano mianem „rewolucji”. Dla dzisiejszego czytelnika jest to niekiedy źródłem pewnego zdziwienia – rewolucję wyobrażamy sobie wszak jako wydarzenie krwawe i gwałtowne, tworzące całkowicie nowy porządek na gruzach starego. Tymczasem dla ludzi końca XVIII w. „rewolucją” była każda gwałtowna zmiana zastanego porządku, także ta, która dokonywała się bezkrwawo i w granicach obowiązującego prawa.

Fragment przedmowy do opisu wydarzeń 3 Maja autorstwa Franciszka Siarczyńskiego lub jego brata Antoniego

Fragment przedmowy do opisu wydarzeń 3 Maja autorstwa Franciszka Siarczyńskiego lub jego brata Antoniego – druk ze zbiorów Wojciecha Kochlewskiego, do obejrzenia na wystawie w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy .

 

• Konstytucję 3 Maja uchwalono w drodze swoistego przewrotu parlamentarnego, naruszając ówczesny regulamin sejmowy. Projekt Konstytucji zdecydowano się przedstawić w sejmie bezpośrednio po feriach wielkanocnych, korzystając z nieobecności większości posłów opozycyjnych.  Dokonano tego w tygodniu, który nie był przeznaczony na dyskusje nad materiami politycznymi i bez wcześniejszego wydrukowania projektu, tak aby mogli się z nim zapoznać wszyscy posłowie. strona tytułowa diariusza Franciszka Siarczyńskiego

• Historyczne posiedzenie sejmu rozpoczęło się 3 maja 1791 r. o godzinie 11 - wniesienie projektu Ustawy Rządowej poprzedziło odczytaniu alarmującego doniesienia Deputacji Interesów Zagranicznych, przedstawiające obraz zagrożenia całości i niepodległości Rzeczypospolitej. 
Powyżej strona tytułowa diariusza Franciszka Siarczyńskiego lub jego brata Antoniego, poniżej fragment opisujący konieczność przyspieszenia wniesienia projektu Ustawy rządowej pod obrady sejmu. Druk ze zbiorów Wojciecha Kochlewskiego, do obejrzenia na wystawie w Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy.

 

fragment tekstu


• Projekt Konstytucji przyjęto po burzliwej, kilkugodzinnej dyskusji, ignorując protesty nielicznych malkontentów, wskazujących na opisywane wyżej naruszenie regulaminu sejmu – jak bowiem oświadczył marszałek Stanisław Małachowski, wobec dokonującej się rewolucji, „wszelkie wątpliwości ustawać muszą”.
• Najgłośniej protestującym, choć raczej w sposób nieco teatralny, był poseł kaliski Jan Suchorzewski, który trzymając na rękach sześcioletniego synka, groził „Zabiję własne dziecię, aby nie dożyło niewoli, którą projekt ten szykuje”.
• O zakończeniu obrad rozstrzygnął przypadek – około godziny 18 król podniósł rękę,  chcąc ponownie zabrać głos – uznano to za gotowość do zaprzysiężenia Ustawę Rządową, czego niezwłocznie dokonano, a następnie, wśród okrzyków „Wiwat król” i Wiwat Konstytucja”, udano się do kolegiaty św. Jana, gdzie zgromadzeni ślubowali wierność Konstytucji.

 

• Formalności niedopełnione przy uchwalaniu Ustawy Rządowej uzupełniono na sesji sejmowej w dniu 5 maja, gdy sejm jednomyślnie zobowiązał członków Deputacji Konstytucyjnej do jej podpisania. Wraz z oblatowaniem – czyli rejestracją w warszawskich księgach grodzkich nadało to jej moc obowiązującego prawa.
ustawa rzadowa



religia panujaca
U góry strona tytułowa edycji Ustawy Rządowej wydanej w warszawskiej drukarni Grölla (do obejrzenia na wystawie w dobrzyckim pałacu), po lewej strona z artykułem  pierwszym („Religia panujaca”) i drugim („Szlachta ziemianie”).

 

• Zasadę trójpodziału władz na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą wprowadzał artykuł piaty („Rząd, czyli oznaczenie władz publicznych”) wprowadzał artykuł piąty,  a ich uprawnienia określały kolejne trzy („Sejm, czyli władza prawodawcza”, „Król, władza wykonawcza”, „Władza sądownicza”).
• Dwa dalsze artykuły rozstrzygały sprawy związane z regencja i edukacja dzieci królewskich, a ostatni poświęcono „Sile Zbrojnej Narodowej”.

 

• Konstytucję 3 Maja kończy Deklaracja Stanów Zgromadzonych – znosiła ona „wszystkie prawa  dawne i teraźniejsze” sprzeczne z Konstytucją, nakazywała podjecie prac przez naznaczoną w niej Straż Praw i złożenie przysięgi na wierność Ustawie Rządowej przez urzędników i wojsko oraz ustanawiała dzień w roku poświecony obchodom rocznicy jej uchwalenia. Historycy jednak do dziś spierają się czy Deklarację przyjęto 3 maja, wraz z Ustawą Rządową, czy dopiero dwa dni później, na sesji sejmowej w dniu 5 maja.
sub eodem actu
Deklaracja Stanów Zgromadzonych – fragment uwierzytelnionego pierwodruku Konstytucji wszytego w klocek dokumentów z XVIII w. Egzemplarz ze zbiorów Wojciecha Kochlewskiego, do obejrzenia na wystawie w Muzeum Ziemiaństwa  w Dobrzycy.
O wielu innych faktach związanych z Ustawą Rządową i jej rolą w historii będzie można dowiedzieć się na wystawie W 225 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja” eksponowanej w dobrzyckim pałacu od 3 maja br., na którą serdecznie Państwa zapraszamy.

Polecamy również odwiedzenie poświęconej Konstytucji 3 Maja strony internetowej Pana Wojciecha Kochlewskiego (http://www.konstytucja3maja.info/), z którego zbiorów pochodzi większość eksponatów prezentowanych na wystawie.

FACEBOOK INSTAGRAM YOUTUBE TWITTER WCAG

Bądź na bieżąco

NEWSLETTER