220 lat temu, w lipcu 1797 r. we włoskim miasteczku Reggio Emilia powstały słowa „Mazurka Dąbrowskiego”, które odtąd towarzyszyły Polsce i Polakom we wszystkich momentach narodowych dziejów, stając się w końcu 90 lat temu hymnem państwowym. Uczczenie obu tych rocznic stawia sobie za cel eksponowana w naszym muzeum od 23 kwietnia do końca wrzesnia br. wystawa czasowa, poświęcona w pierwszym rzędzie postaci twórcy „Mazurka” – JÓZEFOWI WYBICKIEMU (1747-1822) oraz epoce napoleońskiej, z którą nieodłącznie związane są początki późniejszego hymnu narodowego. 

Eksponowane na wystawie obiekty ukazują najważniejsze wydarzenia związane z „Mazurkiem Dąbrowskiego”, dziejami Legionów Polskich we Włoszech, przełomowym rokiem 1806 i historią Księstwa Warszawskiego. Spośród dzieł malarstwa i grafiki można tu wymienić m.in. pochodzące z Muzeów Narodowych w Poznaniu i Warszawie obrazy Januarego Suchodolskiego, portret księcia warszawskiego Fryderyka Augusta pędzla Marcello Bacciarellego czy użyczony przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu słynny cykl „Pieśń Legionów” Juliusza Kossaka.

Nie mniej warte uwagi są druki, których największą część wypożyczyła Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Muzeum Narodowe w Gdańsku – obok dziewiętnastowiecznego faksymile zaginionego rękopisu „Mazurka Dąbrowskiego” w gablotach można oglądać liczne podpisane przez Wybickiego odezwy, które odegrały tak wielką rolę w mobilizowaniu społeczeństwa i organizacji państwa na przełomie 1806 i 1807 r. Dalsze wydawnictwa oraz liczne monety i medale pamiątkowe ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu ilustrują rolę „Mazurka Dąbrowskiego” jako pieśni narodowej w ciągu kolejnych dwóch stuleci.

O militarnym obliczu legionowej epopei przypomina również użyczona przez Muzea Narodowe w Kielcach i Poznaniu  oraz Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie broń epoki napoleońskiej, z tak charakterystycznymi dla tego okresu karabinami wzorów M1777 i AN IX, szablami ANXI czy pistoletami AN XIII na czele, a także bronią pruską, powszechnie używaną wówczas w armii Księstwa Warszawskiego.

Kolejna ciekawa grupa eksponatów ukazuje związki Wybickiego z Dobrzycą i rodzinami Gorzeńskich oraz Turnów, zapoczątkowane w latach siedemdziesiątych XVIII w., gdy Wybicki ozenił sie z Kunegundą Drwęską, krewna Aleksandry Skórzewskiej, pierwszej zony generała AUGUSTYNA GORZEŃSKIEGO (1743-1816). Bliskie relacje kontynuowane były przez następnych kilkadziesiąt lat, zarówno na płaszczyźnie politycznej, jak i prywatnej. Szczególnie żywe były one pod koniec lat osiemdziesiątych XVIII w., gdy Wybicki przez szereg lat mieszkał w Dobrzycy, dzierżawiąc od gen. Gorzeńskiego folwark Koryta i administrując majątkiem dobrzyckim. Ten fragment życia późniejszego twórcy hymnu narodowego dokumentują m.in.  udostępnione przez Zakład Narodowy im. Ossolińskich listy opisujące przygotowania do wystawienia dla Gorzeńskich i Turnów opery „Kmiotek” oraz napisany przez Wybickiego statut cechu szewskiego w Dobrzycy, przechowywany obecnie w Bibliotece Kórnickiej PAN.