STRONA GŁÓWNA

Herb Bróg (Leszczyc).
za: www.wikipedia.pl

STOSUNKI RODZINNE I MAJĄTKOWE

Syn ALEKSANDRA GORZEŃSKIEGO (1671-1754), i Anny z Koźmińskich, w 1739 r. przejął od ojca doba dobrzyckie (za 280 000 złp), spłacając rodzeństwo. O wyglądzie pałacu i jego otoczenia w tym okresie informuje zachowana lustracja z 1747 r. Niemal dwadzieścia lat później zmuszony był do zastawienia Dobrzycy WOJCIECHOWI RYDZYŃSKIEMU (1705-1770) (wkrótce potem pierwszemu przywódcy konfederacji barskiej w Wielkopolsce) na trzy lata za 220 tys złp. Jak się jednak wkrótce okazało, nie był w stanie spłacić zaciągniętych zobowiązań, które uregulował dopiero jego syn AUGUSTYN (1743-1816), któremu Antoni sprzedał dobra w 1772 r. Prócz Dobrzycy Antoni posiadał jeszcze nabyte od teścia Włoszycę i Grabianowo w powiecie brzesko-kujawskim oraz Borysławice Kościelne i Bielawki w powiecie konińskim.

DZIAŁALNOŚĆ POLITYCZNA

Od 1740 r. był łowczym, od 1759 r. stolnikiem i od 1762 r. chorążym kaliskim, a od 1769 r. chorążym poznańskim. Podobnie jak w przypadku ojca brał żywy udział w ówczesnym życiu sejmikowym, m.in. z ramienia sejmików średzkich w 1737 r. wyznaczony został do komisji skarbowej, w 1755 r. był komisarzem skarbowym województw poznańskiego i kaliskiego, a w 1761 r. wybrany został marszałkiem średzkiego sejmiku gospodarskiego.W 1767 r. wybrano go konsyliarzem konfederacji województw wielkopolskich, w tymże roku podpisał również akt konfederacji radomskiej.

KONFEDERACJA BARSKA

Po przystąpieniu do konfederacji barskiej, w 1769 r. wybrany został członkiem wielkopolskiej Izby Konsyliarskiej i pierwszym konsyliarzem z prawem zastępowania marszałka, wykazując na zajmowanym stanowisku wiele energii i inicjatywy, a na początku 1770 r. wysłany został jako jeden z ablegatów do konfederackiej Generalności, rezydującej wówczas za granicą w węgierskim wtedy Preszowie. Po dłuższym tam pobycie, we wrześniu 1771 r. z jej ramienia przybył do Wielkopolski z zadaniem ożywienia tamtejszej konfederacji. Czynnie włączył się wówczas m.in. w toczący ją spór między Ignacym Malczewskim a Józefem Zarembą, zakończony złożeniem tego pierwszego z urzędu marszałkowskiego. W obliczu rozbiorów, już po upadku konfederacji, w 1772 r. protestował przeciwko okupacji pruskiej, inicjując m.in. antypruski zjazd szlachty powiatu gnieźnieńskiego.

MAŁŻEŃSTWA I DZIECI

Antoni Gorzeński był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa, zawartego w 1739 r. z Ludwiką Błeszyńską, doczekał się czwórki dzieci. Z trzech córek (Korsulu, Teresy i Aleksandry) pierwsza, Kordula (1739-1816) wyszła za Jana Turnę, stolnika kaliskiego, a ich syn KAZIMIERZ (1778-1817) odziedziczył w 1816 r. po bezdzietnym wuju Augustynie dobra dobrzyckie. Druga córka, Teresa została żoną Andrzeja Grabowskiego, kasztelanica gdańskiego. Najmłodszy z rodzeństwa był jedyny syn, AUGUSTYN (1743-1816), późniejszy generał i twórca dobrzyckiego założenia pałacowo-parkowego. Druga żona Antoniego Gorzeńskiego,, Łucja z Chwałkowskich, zmarła w 1750 r. po narodzinach syna Józefa.

Zachowany z czasów Antoniego Gorzeńskiego element tarasu dobrzyckiego zamku,
z widoczną datą „1769”. Fot. B. Gajewska.

ŹRÓDŁA I LITERATURA:

K. Balcer, materiały niepublikowane;
A. Boniecki, Herbarz polski, Warszawa 1903, T. VI, s. 299;
R. Kąsinowska, Dobrzyca. Fortalicja. Pałac. Muzeum, Dobrzyca 2007, s. 32-35;
J. Korytkowski, Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych, Gniezno 1883, T. II, s. 102;
W. Szczygielski, Gorzeński Antoni [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. VIII, s. 325-326;
Tenże, Konfederacja barska w Wielkopolsce, Warszawa 1970;
S. Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, T. IV, Warszawa 1907, s. 293;
T. Żychliński, Kronika żałobna rodzin wielkopolskich od 1863-1876 r. z uwzględnieniem ważniejszych osobistości zmarłych w tym przeciągu czasu w innych dzielnicach Polski i na obczyźnie, Poznań 1877, s. 119-120.